بلبلانی که به وقت شلیک گلوله‌ها دم فرو بسته بودند حالا بار دیگر نغمه‌سرایی آغاز کردند، نخست یکی از نزدیک، آنگاه آن‌های دیگر از دور. 
از همین مرگ بود که خار لگدشده در میانه‌ی مزرعه‌ی شخم خورده یادآورم شد.

تالستوی در حاجی مراد، و در جمله‌نوشته‌های بعدی‌اش نیز، بر آن‌مان می‌دارد تا احساس کنیم شیوه‌های معمول زندگی که نام «متمدن» به آن میدهیم - با خودخواهی و تن آسانی و مقام‌گرایی و ضیافت و رقص و بالماسکه، و از همه مهم‌تر، فقدان کامل شور و شوق معنوی - در نظرش انزجارآور می‌نماید.
پشت جلد