کتاب انتقام دیونوسوس (دفتر دوم: آیسخولوس مبلغ)
کتاب انتقام دیونوسوس (دفتر دوم: آیسخولوس مبلغ)
رهیافت سیاسی تراژدی را بیش از هر تراژدی نویس دیگری می باید در درام های آیسخولوس و رویکرد او به دولت شهر جست و جو کرد، گفتار دولت شهری بلیغ ترین و فصیح ترین صدای خود را در تراژدی های او آشکار می کند. دولت شـهـر بـرای آیسخولوس نمـود عالی ترین دستاورد مدنیت و تمدن است، اما رویکرد او در ایـن گفتار دولت شهری رویگردی استعلایی است، زیرا دولت شهر و نهادهای دموکراسی تنها نمود مدنیت و رشد تمدن نیستند، بل ارمغانی الاهی اند. رویکرد استعلایی آیسخولوس اما با یک قوس نزولی به دولت شهر آتن بازمی گردد و آن را تکمیل می کند. بنابراین هر آن چیزی که این مدنیت را تهدید کند نه تنها با جهان ماقبل تمدن پیوند دارد، بل از اساس با الاهیات هلنی در تعارض است. با این حال رویکرد او ستیزه جویانه نیست. راه حـل همیشگی آیسخولوسی جذب عناصر تهدیدکننده و استحاله ی آن در ساختمان دولت شهر است؛ راه حلی که البته هرگز از چارچوب تراژدی هایش فراتر نرفت، زیرا نه دولت شهر آتن چنین مدارایی داشت و نه سویه های معارضش هرگز تـن بـه چـنـان استحاله ای دادند، با این حال تراژدی های او سرودی شکوهمند و فخیم بودند در ستایش و تبلیغ دولت شهر. از این رو «آیسخولوس مبلغ» بهترین عنوانی است که می توان برای او یافت.