کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین
کتاب فلسفه سیاسی آیزایا برلین
1 عدد
در محدوده هر فرهنگ پیچیدهای، نوعاً انواع گوناگونی از صورتهای زندگی وجود خواهد داشت، که هر یک فضایل خاصّ خود را دارند که در دسترس افراد بسیار است، امّا امکان تلفیق این صورتهای زندگی در محدوده زندگی یک فرد وجود ندارد. شاید علّتش این باشد که مثلاً فضایل یک راهبه اساسأ راه به فضیلت معشوق بودن نمیدهد، یا شاید علّتش این باشد که، گرچه فضایل مختلف ممکن است در فرد واحدی گرد آیند و تلفیق شوند، امّا هر یک جا را برای دیگری تنگ میکنند، و یا شاید فقط در صورتی توأمان میتوانند متحقّق شوند که تحقّق هر یک در سطح پایین باشد. در اینجا ما به مثالهایی از کمیابی اخلاقی برمیخوریم که قبلاً بدان اشاره کردیم. صورتهایی از شکوفایی انسانی ممکن است به این دلیل اساساً تلفيقناپذیر باشند که متعلّق به ساختارهای اجتماعی یا سنّتهای کلی فرهنگی هستند که خودشان اساساً تلفيق ناپذیرند. یا ممکن است بدین دلیل در این سطح بنیانی تلفیقناپذیر باشند که لازمهشان وجود فضایلی در فرد عامل است که بنا به روانشناسی اخلاقی یا انسانشناسی فلسفی تحقّقشان با هم ناممکن است. این نوع اخیر از تضادّ ارزشی را میتوان تضادّ ارزشی تجربی نامید، زیرا بستگی به ویژگیها یا شرایط ما دارد و این ویژگیها و شرایط بنابر تصوّر میتوانستند دیگر باشند - هر قدر هم که تصوّر چنین امکانی دشوار باشد.
صفحه ۸۳