کتاب در ستایش دیوانگی
اکنون که من مدعی شدم که افتخار وجود نبوغ و شجاعت به من تعلق دارد، چه خواهید گفت اگر مدعی شوم که نیروی ادراک و تمیز نیز از مخلوقات من است؟ قطعاً جواب خواهید داد که این ادعا چنان است که کسی بخواهد آب و آتش را با هم آشتی دهد. ولی اگر شما، همچنانکه تاکنون کردهاید، به درستی به گفتار من توجه فرمایید، خیلی مفتخر خواهم بود که مطلب را برای شما ثابت کنم: اولاً اگر نیروی ادراک و تمیز در نتیجه تکرار و کوشش در حل معاملات و مرافعات حاصل میشود افتخار آن را به که باید منسوب کرد؟ به شخص عاقل و دانشمند، که یا به علت تواضع یا به سبب حجب و احتراز از مخاطرات به هیچ اقدام مهمی دست نمیزند، یا به دیوانه، که نه تواضع مانع کار اوست و نه مخاطرات، زیرا وی اصلاً از تواضع عاری است و با خطر هیچگونه آشنایی ندارد؟ مرد عاقل غرق مطالعه کتابهای قدیمی میشود که از آنها جز نکتهها و نازککاریهای دقیق چیزی نمیآموزد؛ و حال آنکه دیوانه مستقیماً به سراغ مسائل میرود و آنها را از نزدیک لمس و مشاهده میکند، و اگر اشتباه نکنم، به همین طریق است که نیروی ادراک و تمیز حاصل میشود.
صفحه ۵۵