سه شنبه ۲ آذر ۱۴۰۰
کتاب روح پراگ، اولین اثری است که از ایوان کلیما ( Ivan Klima ) به زبان فارسی ترجمه شده است. او نویسنده و روزنامه‌نگار اهل جمهوری چک است. از دیگر آثار او که به فارسی ترجمه شده است می‌توان به کتاب‌های در انتظار تاریکی، کار گل، نه فرشته نه قدیس، در میانه‌ی امنیت و ناامنی اشاره کرد.
کتاب روح پراگ مجموعه مقالاتی است که نویسنده در طی پانزده سال نوشته است. کتاب به پنج بخش تقسیم شده است. بخش اول شامل متونی است که بیشتر جنبه‌ی شخصی و زندگی‌نامه‌ای دارند. انگیزه‌ی نویسنده برای روی آوردن به نویسندگی و رابطه‌اش را با شهر زادگاهش نشان می‌دهد. بخش دوم یادداشت‌های روزانه است. بخش سوم مقالات بلندی است که بیشتر ماهیت سیاسی دارند. دو بخش آخر مربوط به ادبیات، مبانی نظری و تاریخ ادبیات است. نویسنده، ادبیات را با روش علمی مطالعه کرده است و دانش‌آموخته‌ی این رشته است و به همین سبب دو بخش پایانی کتاب خود را به این موضوع اختصاص داده است.
کتاب را در ژانر ادبی جستار دسته‌بندی می‌کنند. جستارنویسی مفهومی جدید در ادبیات است که در سال‌های اخیر بیشتر به آن پرداخته‌اند. جستار، متنی است که با مقاله، داستان، جزوه و رساله متفاوت است و در عین حال با همه‌ی این‌ها اشتراکی دارد. از جستار عموما برای نقد ادبی، بیانه‌های سیاسی، استدلال‌های عالمانه، مشاهدات مربوط به زندگی روزمره، یادآوری خاطرات و تاملات نویسنده استفاده می‌شود.
مقاله‌ی روح پراگ، که نام کتاب از این مقاله برداشته شده است؛ درباره‌ی شهر پراگ است با تمام فقدان‌ها، کمبودها و شکست‌هایی که در طول تاریخ تجربه کرده است.
مقاله‌ی شمشیرها پیش می‌آیند، فرانتس کافکا و منابع الهامش، از جستارهای اصلی کتاب است که در آن به نقد آثار کافکا پرداخته شده است. این مقاله از کارهای دانشگاهی اوست که در سال 1983 در دانشگاه بیریتیش کلمبیا و در کنفرانس کافکا ارائه کرده است. او در این مقاله خوانشی جدید و فرم ساختاری جدیدی از فرانتس کافه در مقابله با شیوه‌هایی چون مکس برود ارائه کرده است.
بخشی از مقالات در ارتباط با دیگر نویسندگان و گفت‌وگو با آن‌ها یا درباره‌ی آن‌هاست. مانند گفت‌وگویی با فیلیپ راث از نویسندگان آمریکایی که دوران خفقان کمونیستی را تجربه کرده است. در بخشی دیگر نیز از دیگر نویسنده‌ی جمهوری چک، میلان کوندرا، و احساس جامعه نسبت به او ( کوندرا) و زندگی او سخن گفته است. این بخش از کتاب برای علاقه‌مندان این نویسنده‌ی چک، جذاب خواهد بود.
اتفاقات کتاب از دهه‌ی پنجاه میلادی شروع می‌شود تا اشغال پراگ توسط ارتش نازی و زندگی شخصی ایوان کلیما در آن دوره‌ی زمانی و کار در اردوگاه‌های کار اجباری، تیرباران‌ها و اعدام‌های دسته‌جمعی و تجربه‌ی ظلمی تاریخی، حرف می‌زند. از سختی زندگی در حکومت کمونیستی و مبارزات نخبگان و توده‌ی مردم تا رسیدن به آزادی.
ایوان کلیما دراین کتاب به مجموعه مسائل مختلفی پرداخته و در مجموعه‌ی بیست جستار از همه چیز سخن گفته است. از زندگی‌نامه‌ی خودنوشت در خلال دوران کمونیستی و ممنوع‌القلمی، تا نظر درباره‌ی ادبیات و آثار نویسندگانی چون کافکا و میلان کوندرا. از آرا و نظریه‌های سیاسی تا اوضاع اجتماعی و جامع شناختی. کتابی مفید که مجموع اطلاعات ارزشمندی را با نثری زیبا از نویسنده‌ای بزرگ در اختیار خواننده قرار می‌دهد و متاسفانه بسیار دیر به جامعه‌ی فارسی زبان معرفی شد. جستارها کتاب‌های مفیدی هستند که اطلاعات ارزشمند را همراه با هنر نویسندگی ارائه می‌دهند و این جستار نیز چنین است. اگر می‌خواهید مجموعه‌ی اطلاعات ارزشمندی از تاریخ معاصر، ادبیات و نظریه‌های سیاسی داشته باشید به سراغ این کتاب بروید.
منابع:
کلیما، ایوان، روح پراگ، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران، نشر نی، ۱۳۸۷
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.