خاموشی صدای عصر تاریک
میلان کوندرا در ۹۴ سالگی در پاریس درگذشت

می‌گفتند وطنش را در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ رها کرده و به غرب رفته و در برج روشنفکری نشسته. می‌گفتند وقتی این جا نویسندگان و روشنفکران از کار بیکار شده‌اند و شیشه‌ها را می‌شورند او به فرانسه رفته و در آسودگی کتاب می‌نویسد و منتشر می‌کند. گواین که وقتی بار هستی منتشر شد، «توما» را می‌دیدیم که به وطنش برگشته و به امضای توبه‌نامه تن نداده و از کار بیکار شده و او که جراح مغز است، شیشه‌ها را می‌شورد. گویی داشت ادای دینی می‌کرد به روشنفکران کشورش به قول منتقدی او نیز گرفتار سرنوشت تراژیکی بود که عموم مردمان بلوک شرق که زیر سایه‌ی کمونیستم زندگی می‌کردند دچارش بودند با این حال هیچ وقت به قول خودش دچار غم غربت سرزمین مادری‌اش نشد حتا می‌گفت وقتی که به فرانسه رفت دیگر نمی‌توانست در آن سن زبانی یاد بگیرد که بتواند با آن «رمان» بنویسد مقاله و جستار بله، اما رمان نه.

بزرگمهر علیزاده
همکار تحریریه‌ی ماهنامه‌ی اندیشه‌ی پویا