کودکی

نام و نسب خانوادة داستایفسکی برگرفته از نام دهکدة کوچک داستایوو است که جایی در میان مردابهای پینسک است. این ناحیه ملال‌آورترین گوشه کشور در سراسر غرب روسیه و از نظر نژادی رنگارنگترینِ نواحی است که در آن لهستانیها، لیتوانیاییها، روسهای سفید، و یهودیها آنچنان مغشوش درهم آمیخته‌اند که تفکیکشان از یکدیگر ممکن نیست. منشأ نژادی خانوادة داستایفسکی همچنان محلّ حدس و گمان است. یکی از تبعیدی‌های لهستانی که با داستایفسکی در سیبری آشنا بود می‌نویسد: «سیمای او و نیز نامش افشاگر نسب لهستانی‌اش بود.» دختر داستایفسکی، که در ۱۹۲۱ ناموثقترین زندگینامه را درباره پدرش منتشر کرد، برای وی نسبی لیتوانیایی قائل می‌شود، و هم نبوغ و هم ضعفهایی را که منتقدان در انشای روسی وی سراغ کرده اند، به همین امر منتسب می‌کند. به هر حال، لزومی ندارد بر سر این گمانهای نژادشناختی که احتمالاً چه میزان خون غیرروسی در رگهای داستایفسکی جریان داشت بیش از این درنگ کنیم. او، چنانکه خود نیز همیشه باور داشت، به تمام معنا روس کامل‌عیار بود.