کتاب بمبئی رقص الوان است

شهر بمبئی الحق عجب شهر بزرگ معمور آزادی‌ست، حالا جمعیت شهر به قدر نهصد هزار نفر می‌شود که هفتاد هزار خانه دارد. جمیع شهر سبز و خرم و درخت‌های گل از قبیل هر گلی مملو از گل همه‌رنگ و میوه‌های هندوستانی از هر نوع موجود بود. میوه‌های هندوستانی ابدا در ایران یافت نمی‌شود و نیز میوه‌های ایرانی در هندوستان پیدا نمی‌شود- مثلا درخت انگور و انار و انجیر و زردآلو و سیب و سایر میوه‌جات ایرانی به هیچ وجه درخت آن در بمبئی نبوده و نمی‌شود. حتی درخت‌های گرمسیری ایران از قبیل مرکبات و نخیلات نیز در بمبئی پیدا نمی‌شود. هوای بمبئی بسیار گرم است و گرمای آنجا غیر از گرمای عربستان و گرمسیرات فارس است چراکه در گرمسیرات فارس از هر قبیل درخت میوه و انار و انگور می‌شود و در بمبئی ابدا نمی‌شود. درخت انبه و نارگیل و تاری و موز در خانه‌ها بسیار است و درخت‌ها و گل‌هایی که در خانه‌ها و صحراها و جنگل‌های بمبئی دیده شده، ابدا در ایران و در جنگل‌های مازندران و رشت و فارس دیده نشده بود.

کوچه و راه را در بمبئی ترک می‌گویند- کوچه‌های وسیع که همه را ساخته و شسته نموده‌اند و کنار کوچه‌ها را با سنگ تراشیده فرش نموده‌اند و عمارت‌ها را به طرز فرنگستان چهار مرتبه و پنج مرتبه و شش مرتبه بر روی هم ساخته‌اند. دکان‌ها در مرتبه تحتانی است و منزلگاه نشیمن در مرتبه‌های فوقانی و عمارت‌ها را بیشتر از سنگ تراشیده ساخته‌اند و عمارت آجری کمتر است و روی بام عمارت‌ها از سفال است- تماما مثل ناودان آجری- و عبور و مرور مردم بیشتر با گاری و گاو و کالسکه اسبی و تراموا که کالسکه بسیار بزرگی است که با دو اسب می‌برند ولی چرخ او در کوچه‌ها در روی خط آهن حرکت می‌کند و نیز کالسکه بخار که در بمبئی او را ریل می‌گویند در اکثر کوچه‌ها حرکت می‌کند و مردم از محله به محله می‌روند. طول و عرض شهر بمبئی بسیار بزرگ است و محله و خانه‌ها خیلی از هم فاصله دارد- دو فرسخ و سه فرسخ، طول و عرض شهر می‌شود.