تمام اینها امکان‌پذیر بود برای اینکه اصول مسلم دانشگاه‌های ما نه فقط نتوانست مردان زورمند بسازد، بلکه به جای آن یک مشت مهندس و شیمی‌دان و قضات و  استادان ادبیات از کارخانه خود بیرون انداخت که هیچ کدام نمی‌توانستند با یک اراده محکم باری از دوش ما بردارند.

اداره‌کنندگان ما از لحاظ علمی افراد برجسته‌ای به‌وجود آورد، اما هنگامی که لازم شد این افراد اراده‌ای از خود نشان بدهند نتیجه کار آنها صفر بود زیرا کسی که اراده نداشت هیچ کار مثبت از او به ظهور نخواهد رسید.

کاملا بدیهی است که تعلیم و تربیت دولت‌ها نمی‌تواند از مردی بی‌غیرت و بی‌اراده مردی جسور و بی‌باک بسازد و این مطلب نیز مسلم است کسی که از لحاظ طبیعی جسور و بی‌باک باشد نمی‌تواند قوای فکری خود را تقویت کند، زیرا اشتباهات و خطاهایی که در اصول تعلیم و تربیت وجود داشته او را در حالتی از ضعف و سستی متوقف می‌سازد.

ارتش بهترین جایگاه آزمایشی است که استعداد قدرت و ستیزه‌گری را مشخص می‌سازد کسی که به میدان جنگ رفت آنچه را که در سرشت خود دارد در آنجا نشان خواهد داد.

صفحه 284