شهر و داستان

شهرهای داستانی سابقه‌ای دیرینه در ادبیات ایران و جهان دارند. شهرهای زاده‌ی خیال نویسندگان و شاعران و ساخته‌شده از کلمات. شهرهایی با مردمانی معمولی، با خانه‌ها و خیابان‌ها، کوچه‌ها و بازارها و میدان‌ها. شهرهای زیبا شده از حضور سبز درختان، با انواع گیاهان پرورش یافته در باغ‌ها و باغچه‌ها. شهر‌های انباشته از اشیا زیبا و نازیبا، وقایع نیک و بد که به صورت کلمات بر صفحات رمان ظاهر شده‌اند. شهرهایی که گاه نویسندگان تلاش کرده‌اند آن‌ها را همچون عکس‌برگردانی از شهرهای واقعی بسازند تا به داستان و یا رمان خود وجهی واقعگرایانه بدهند و یا اینکه با ساختی سورئال آن‌ها را همسو با اثر فراواقعگرای خود خلق کنند. به هر حال شهرها همواره مکان داستان‌ها و رمان‌های بسیاری بوده‌اند، در شکل‌های خیالی یا واقعی. خلق شخصیت‌های مختلف و متفاوت و حرکت دادن آن‌ها در چنین شهری نوعی دمیدن روح در کالبد مكان داستان است. نویسنده با تجربه، همواره شهر خیالی داستان و یا رمانش را بر اساس نیاز همان اثر خلق می‌کند. ساخت و پرداخت و شکل دادن هر مکان خیالی می‌تواند به کارکرد عنصر مكان به عنوان یکی از عناصر مهم داستان کمک کند. به‌طور مثال فاکنر خالق منطقه‌ای داستانی است به اسم «یوکناپاتافا. با شهر و شهرکِ زاده‌ی خیال نویسنده معروف امریکایی. این نویسنده چنان منطقه خیالی‌اش یوکتاپاتافا را در هر داستان و رمانش محله به محله، خیابان به خیابان، کوچه به کوچه و خانه به خانه توصیف کرده که اهل ذوق براساس آثار او توانسته‌اند نقشه منطقه داستانی او را دقیق ترسیم کنند.