دکتر ژیواگو رمانی است پرماجرا و پرحاشیه به روسی نوشته شد، ولی نخستین بار به زبان ایتالیایی منتشر شد. در سطح جهانی، جایزه‌ی نوبل ادبیات ۱۹۵۸ را برای نویسنده‌اش، باریس‌پاسترناک، به همراه آورد، ولی در زادگاهش برای او مایه‌ی آزار و دردسر شد، تا حدی که به ناگزیر از پذیرفتن جایزه‌ی نوبل انصراف داد. سیا در جریان تبلیغات ضدکمونیستی خود در دوره‌ی جنگ سرد از ترجمه و انتشار این رمان به زبان‌های مختلف (و گویا به زبان فارسی) حمایت می‌کرد، ولی در درون مرزهای شوروی، حکومت با تمام قدرت مانع انتشار آن می‌شد، تا حدی که بسیاری به شوخی می‌گفتند: «هر وقت دکتر ژیواگو چاپ شد یعنی حکومت شوروی سرانجام مسیر درستی برای اصلاحات در پیش گرفته»

درباره‌ی برگردان فارسی توضیح نکته هایی ضروری است.

خوانندگان همیشه از دشواری به خاطر سپردن نام‌های روسی شکایت می‌کنند. این دشواری ناشی از دو علت اصلی است: ۱) روس‌ها، برای خطاب مؤدبانه، افراد را با «نام + نام پدر + پسوند کنیه‌ساز» خطاب می‌کنند (به جای مثلاً استفاده از «آقا/خانم + نام خانوادگی»؛ یعنی به جای آقای «ژیواگو» یا «دکتر ژیواگو» با لفظ «یوری آندریویچ» احترام‌شان را ابراز می‌کنند؛ ۲) روس‌ها، برای تصغیر و تحبیب و خطاب خودمانی، صورت‌های بسیار متنوعی به نام‌های کوچک می‌دهند، مثلاً پاول آنتیپوف را (که خطاب مؤدبانه‌ی نامش «پاول پاولویچ» می‌شود در خطاب‌های خودمانی به چند شکل «پاشا»، «پاولوشا»، «پاولوشنکا» «پاتولیا» و... می‌نامند. با توجه به شمار بسیار زیاد شخصیت‌های رمان، ترجیح داده شد برخی از این صورت‌های متنوع، که برای خواننده‌ی غیر روس هیچ معنای ضمنی‌ای ندارند و فقط ممکن است به سردرگم شدن او بینجامند، یک دست‌تر شوند، مثلاً پسر دکتر ژیواگو که نام کاملش «آلکساندر» است در متن روسی در جاهای مختلف «ساشنکا»، «ساشا» و «شور و چکا» نامیده شده است.

ولی در برگردان فارسی فقط یکی از این صورت‌ها اختیار شده است.

در متن، روسی گفتار برخی از شخصیت‌های فرعی به شکل بارزی عامیانه‌تر از بقیه است. در برگردان فارسی، این ویژگی با شکسته نویسی گفتار این شخصیت‌ها نمایانده شده است.

پانوشت‌های متن همه از مترجم است و از منابع مختلف نقل شده، بیش از همه و (به ویژه در فصل آخر) از توضیحات و حاشیه‌نویسی‌های جلد چهارم از مجموعه آثار یازده جلدی پاسترناک (۲۰۰۴) که مبنای ترجمه نیز بوده است.

باید سپاسگزاری کنم از استاد گرامی‌ام آقای علی میرزائی که از سر لطف، متن ترجمه را پیش از انتشار خواندند و راهنمایی‌های ارزنده‌ای کردند و از دوست عزیزم، الوند بهاری که پیشنهادهای دقیقش در بهبود ترجمه و روان تر شدن متن بسیار مؤثر بود.

متن بالا از کتاب دکتر ژیواگو ترجمه آبتین گلکار برداشت شده است.