کتاب در ستایش شرم جامعه شناسی شرم در ایران
کتاب در ستایش شرم جامعه شناسی شرم در ایران
اما معنای شرم در ادب پندنامهای ایران چه بوده است؟ معنای محوری شرم در این نوع ادب، خجلت (شرمساری) و سرافکندگی (به همان معنای خجالت کشیدن) در برابر دیگران است. البته در اخلاقیات پندنامهای، شرم معنای دیگری از جمله ننگ و رسوایی و یا حجب و آزرم (به ویژه در مورد زنان) و... نیز دارد. در همان دو نمونهای که از گلستان و بوستان آوردم، شرم (شرمساری) به معنای خجالت کشیدن و شرمسار شدن است، و خجلت و شرمساری، اصلا در برابر دیگری است که معنی مییابد. هر چند که پیش از این گفته شد در اخلاق دینی، به جای احساس شرم، نقش محوری به احساس گناه داده میشود و در اخلاق عرفانی به احساس حیا، اما هم در اخلاق دینی و هم در اخلاق عارفانه، "شرم" در معنای خجلت و شرمساری در برابر دیگران، چه بسیار به کار برده میشود.
صفحه ۵۵