نگارش کتاب ایران بین دو انقلاب، در سال ۱۹۶۴/۱۳۴۳، به منظور بررسی پایگاه اجتماعی حزب توده، مهم‌ترین سازمان کمونیستی در ایران، آغاز شد. بررسی اولیه، دوره کوتاه شکل‌گیری حزب در سال ۱۹۴۱/۱۳۲۰ تا سرکوبی شدید آن در سال ۱۹۵۳/۱۳۳۲ را دربرمی‌گرفت و هدف از آن پاسخ به این پرسش بود که چرا سازمانی آشکارا غیر مذهبی، رادیکال و مارکسیست توانست در کشوری با ویژگی‌های برجسته تشیع پرشور، پادشاهی سنتی و ملی‌گرایی افراطی، به جنبشی توده‌ای تبدیل شود. ولی با پی‌بردن به اینکه ارزیابی موفقیت آنها بدون توجه به شکستهای بیشتر حزبهای ملی‌گرای معاصر حزب توده از یک‌سو و ناکامیهای اسلاف ایدئولوژیکی این حزب، به ویژه سوسیال دموکراتهای سالهای ۱۲۸۸ - ۱۹۰۹/۱۲۹۸ - ۱۹۱۹ و سوسیالیستهای دهه ۱۹۲۰/۱۳۰۰ و کمونیستهای دهه ۱۹۳۰/۱۳۱۰، از سوی دیگر، ممکن نیست، حوزه بررسی خود را کم‌کم گسترش دادم. این بررسی با وقوع انقلاب اسلامی که نه حزب توده بلکه نیروهای مذهبی را به قدرت رساند گسترده‌تر شد. در نتیجه، کتاب حاضر، در واقع بنیادهای اجتماعی سیاست در ایران را تحلیل و، این موضوع را بررسی می‌کند که چگونه توسعه اقتصادی - اجتماعی به تدریج ویژگیهای زندگی سیاسی در ایران را، از انقلاب مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی، شکل داده است.

کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است. بخش نخست، با بررسی سده نوزدهم، انقلاب مشروطه و حکومت رضاشاه، پیشینه تاریخی لازم را برای فهم تحولات ایران نوین به دست می‌دهد. بخش دوم، زمینه اجتماعی دگرگونیهای سیاسی سالهای فروپاشی حکومت رضاشاه (شهریور ۱۳۲۰) تا شکل‌گیری حکومت خودکامه محمدرضا شاه (مرداد ۱۳۳۲) را تجزیه و تحلیل می‌کند. این دوازده سال تنها دوره مهم از تاریخ ایران معاصر است که مورخان می‌توانند آن سوی ظواهر سیاسی، یعنی ساختارهای اجتماعی سیاست ایران، را ببیند و ریشه‌های قومی و طبقاتی جنبش‌های سیاسی مختلف را بررسی کنند. پیشنهاد میکنم خوانندگانی که علاقه چندانی به ساختار درونی جنبش کمونیستی در این دوره ندارند، فصل های ۷ و ۸ را که به بررسی پایگاههای قومی و طبقاتی حزب توده اختصاص دارد، به طور گذرا مطالعه کنند. در بخش پایانی هم با توصیف برنامه‌های اجتماعی - اقتصادی محمدرضا شاه، تنشهای سیاسی که به واسطه این برنامه‌ها تشدید شده بود و سرانجام وقوع انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷، بررسی می شود.