پس از نهضت فکری «پروتستانتيسـم اسـلامی» و حرکت سیاسی ای که آن را «مارکسیسم اسلامی» خواندیم، در سیر تحول الهیات سیاسی مدرن در ایران به ظهور «لویاتان اسلامی» می رسیم.

پروتستانتيســـم اسـلامی لزوم اصلاح دینی و گذار از سـنـت دینی را طرح کرد، مارکسیســــم اسلامی آن را به سلاح مبارزه آشنا کرد و با پیروزی انقلاب اسلامی دولت اسلامی تشکیل شد. دولتی که با ایدئولوژیک شدن فقه متولد شد و گرچه روشنفکران دینی (به خصوص روشنفکران چپ دینی) نمی خواستند روحانیت به قدرت برسد، اما در عمل روحانیت در فرآیند مدرنیزاسیون قرار گرفت، خود را از سنت جدا کرد، به قدرت رسید و دولت تشکیل داد.

سنت روحانیت شیعه تا پیش از انقلاب اسلامی تأسیس حکومت دینی نبود. روحانیت به عنوان صنفی مرکب از علمای دین (فقها، حکما و عرفا) یا در کنار حکومتها (مانند حکومت صفوی) بود یا رودرروی حکومتها (مانند حکومت پهلوی).
دیباچه