کتاب انتقام دیونوسوس (دفتر سوم: سوفوکل پیامبر)
کتاب انتقام دیونوسوس (دفتر سوم: سوفوکل پیامبر)
برای سوفوکل تقدیر نه سرنوشت نامعلوم انسان بود و نه بازی بیاعتنای خدایان، بل برآمده از طرحی الاهی بود که حرکت متعالی تاریخ را موجب میشد. این طرح عظيم الاهی البته از چشمانداز انسانی قابل مشاهده و فهم نبود. سوفوکل میکوشید در تراژدیهایش این چشم انداز را فراببرد و از جایگاهی رفیع بدان بنگرد. تنها از این چشم انداز فرارفته بود که طرح پیچیدهی الاهی قابل فهم میشد. این مکانیابی استعلایی نه تنها موجب میشد طـرح الاهی تاريخ خود را بنمایاند و مقصد رستگاری بخشاش را در پس همهی پیکارهای خونین زمینی آشکار کند، بلکه به نتیجهی دیگری نیز میانجامید. طرح پیچیدهی الاهی به طراحی پیچیدهی تراژدی بدل میشد و پیرنگ الاهی مبنا و مادهی پیرنگ درام قرار میگرفت. پیرنگ درام های سوفوکل پیرنگی پیچیده و پرفراز و نشیب است، زیرا پیرنگ الاهی پیچیده است، و پیرنگ درامهای سوفوکل از همین پیرنگ پیچیدهی الاهی پیروی میکند. بدین معنا برای سوفوکل نه تنها تاریخ مقصدی رو به رستگاری دارد، بلکه درام نیز، به عنوان بازنمود همین تاریخ، درامی الاهی است و هدفی نجات بخشانه دارد. از همین رو مهم ترین فیگوری که او در درام هایش خلق کرده «لوئایوس» (یا رهاننده) است؛ فیگوری که به تمامی در برابر فیگور «تیرانوس» (يا جبار) قرار میگیرد. لوئایوس نه تنها دولت شهر را در مرتبهی سیاست دولت شهری نجات میدهد، بلکه آن را در مقام تاریخ الاهی نیز رستگار میکند. به همین دلیل «سوفوکل پیامبر» بهترین عنوانی است که می توان برای این تراژدی نویس یافت.