کتاب از ارسطو تا گودل
کتاب از ارسطو تا گودل
فلسفه تحلیلی معاصر تا زمانی بیش از هر چیز فلسفه زبان بود. فیلسوفان از دیر باز همیشه به زبان میپرداختهاند، اما نه به این اندازه که امروز میپردازند. تلاش فیلسوفان حلقه وین در تأویل متافیزیک به بحثهای زبانی، نظریه شروح راسل در تحلیل نامهای مرکب و تأملات فلسفی ویتگنشتاین در زبان از نمونههای تاریخی نگرشهای تازه به زبان است. این شیوه فلسفیدن که امروز اعتبار فراوانی یافته است تا حد بسیار زیادی مدیون آثار گوتلوب فرگه آلمانی پایه گذار منطق جدید است. فرگه بر آن بود که زبان گنجینهای از واقعیتهای جهان است و از ساختمان منطقی زبان میتوان به ساختمان منطقی جهان پی برد. اما بدین هم بارها اشاره میکرد که در زبان نقصهای منطقی فراوانی راه یافته است و این نقصها خود پردهای در برابر واقعیت کشیدهاند. از این رو برای ریاضیات در پی زبانی می گشت که از نظر منطقی کامل و دقیق باشد. فرگه کار خود را ناچار با تحلیل منطقی زبان آغاز کرد و این خود به کشف منطق جدید انجامید. از پیامدهای تحلیل منطقی زبان برهانهایی هستند که تنها مبتنی بر ساختمان جمله و نقش کلمهها در آنند. این برهانها، که از این پس آنها را برهانهای زبان بنیاد مینامیم، انواع گوناگونی دارند و درجه اعتبار آنها از موردی به مورد دیگر فرق میکند. از قدیمیترین نمونههای این برهانها، برهان فرگه در اثبات شیء بودن اعداد است. هدف از این مقاله تقرير برهان زبان بنیاد فرگه و معرفی دو نمونه از چنین برهانهایی از سنت فرهنگی خودمان است.
صفحه ۴۱