فرانسواز ساگان: مروری بر زندگی و آثار

در بین موج نوی فرانسه ساگان نویسنده‌ی منحصر‌به‌فردی است. ساگان صدای جوانی نسل بعد از جنگ است. شخصیت‌های خسته و خموده‌ی ساگان جوانان پاریسی‌ای هستند که در متن قصه‌های ساگان قرار نیست از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر بروند. آن‌ها در بطن زندگی‌شان خودشان را پوشانده‌اند و همان اندک‌نیرویشان را برای ادامه دادن به‌سختی حفظ می‌کنند. جنگْ تمام‌قد در نوشته‌های او رخنه کرده و عصیانِ جوانیِ در برابرِ آن ساگانی‌ترین اتفاق در موج نوست. زرق‌وبرق بورژوازی پس از جنگ و آشفتگی عاطفی موتیف اصلی قصه‌های ساگان‌اند. داستان‌هایش از پاریسی که دیگران می‌شناسند آشنایی‌زدایی می‌کنند و  جوانان پاریسی در دست او کاریکاتورهایی غم‌انگیز از زمانه‌ی پس از جنگ هستند.

فرانسواز کواره اولین روایتش سلام بر غم بود

ساگان در 1935 در شهر کاژارخ، شهری در جنوب فرانسه، و در خانواده‌ای بورژوا متولد شد. تبار مادرشی‌اش به روسیه می‌رسید و تبار پدرش اسپانیایی بود. نام حقیقی او فرانسواز کواره بود و عنوان ساگان را از شاهزاده‌خانم‌ ساگانِ در جست‌وجوی زمان از‌دست‌رفته گرفت. فرانسواز خانواده‌ی ثروتمندی داشت و همین کمکش کرد تا تحصیلاتش را درصومعه و مدارسی خصوصی در فرانسه و سوئیس بگذارند ــ از اولین صومعه‌ای که در آن تحصیل می‌کرد به‌دلیل نداشتن معنویت ژرف اخراج شد. به دانشگاه سوربن رفت اما تحصیلاتش را در آنجا تمام نکرد. در طی سه هفته نسخه‌ی دست‌نویس سلام بر غم را به اتمام رساند و در نوزده‌سالگی، سال 1954، منتشرش کرد. سلام بر غم متعاقب با چاپ خودش موفقیت زیادی برای ساگان به‌همراه داشت و موقعیتش را خیلی زود به‌عنوان یک نویسنده‌ی قابل‌اعتنا تثبیت کرد. داستان سلام بر غم راجع به دختری هفده‌ساله به نام سیسیل است که تعطیلات تابستانی خود را به‌همراه پدرش، ریموند، و معشوقه‌ی جوانش، السا، می‌گذراند. سیسیل از سبک زندگی‌ای بی‌دغدغه برخوردار است که خصیصه‌ی بارزش مهمانی‌های متعدد، روابط معمولی و مسئولیت‌ناپذیری است. آنچه که سلام بر غم را در زمان انتشارش بسیار در معرض دید قرار داد و نقدهای بسیاری پیرامونش به بار آورد نگاه ساگان به معضلات جوانان، مثلث عشقی، تمایلات جنسی و عصیان علیه هنجارهای اجتماعی بود. سلام بر غم در ایران نشرهای آنیما و دنیای کتاب به چاپ رسانده‌اند.

بی‌سایگان در جست‌وجوی سرپناه

در یک ماه، در یک سال (Dans un mois, dans un anُ) در 1957 بیرون آمد. این همان کتابی است که در ایران تحت عنوان بی‌سایگان می‌شناسیمش. این بار ساگان روی گروهی از جوانان پاریسی و روشنفکر و زوجی سال‌خورده تمرکز کرد. طیف کاراکترهایی که در بی‌سایگان حاضر هستند دست ساگان را برای تعمیق بیشتر روی روان جوانان نسل بعد از جنگ بازتر می‌کند. برنارد، نیکول، ادوارد، ژاک و بئاتریس جوانان قصه‌ی ساگان هستند درگیر دوگانه‌های زیادی در زندگی خود شده‌اند. بعضی از آن‌ها بین انتخاب ماندن و رفتن مانده‌اند و بعضی درگیر دوگانه‌ی قدیمی عشق و عقل شده‌اند. مشکلات زناشویی در بی‌سایگان در قیاس با سلام بر غم و اثر معروف بعدی ساگان، آیا برامس را دوست دارید؟، توجه بیشتری از ساگان را به خودش اختصاص داده. چیزی که بی‌سایگان را متمایزتر از دیگر نوشته‌های ساگان کرد نحوه‌ی روایت ساگان در این قصه‌اش بود که با کارهای دیگرش تفاوت داشت. ساگان در بی‌سایگان تبارش را از زمانه‌ای می‌گیرد که رگه‌هایی از جنون درش زنده بود. مالیگراسه‌ها، زوج سال‌خورده‌ی داستان، آخرین بازمانده‌ها از همین تبارند که جوانان قصه نمی‌توانند مثل آن‌ها شوند. برخلاف سلام بر غم که نقدهای گوناگونی را به خود دید، بی‌سایگان بیشتر نقدهای مثبت به خود دید.

بی سایگان

نویسنده:

فرانسواز ساگان

ناشر:

نون

مترجم:

علیرضا دوراندیش

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

آیا برامس را دوست دارید؟

پس از موفقیت‌های سلام بر غم و بی‌سایگان، ساگان یک شخصیت برجسته‌ در صحنه‌ی ادبی فرانسه بود. حالا او را به‌واسطه‌ی سبک زندگی بی‌پروایی که داشت می‌شناختند؛ نوشیدن، مواد مخدر، ماشین‌های ورزشی، قمار و حمایت از آزادی جنسی در برابر آداب‌و‌رسوم قدیم فرانسه. آیا برامس را دوست دارید؟ سومین اثر شاخص ساگان بود که در 1959 منتشر شد. فضای رمانتیک آیا برامس را دوست دارید؟ روایتی تکان‌دهنده از طراح داخلی‌ای به نام پائولاست که روابطش با روژه و سیمون مسئله‌ی کتاب است. قصه‌ی آیا برامس را دوست دارید؟ نیز همچون سلام بر غم حول زندگی جوانان مغموم پاریسی پس از جنگ است که درگیری عاطفی‌شان زیر ذره‌بین ساگان می‌رود. کتاب در 1961 دستمایه‌ی ساخت فیلمی از سوی آناتول لیواک شد و نامش دوباره خداحافظ (Goodbye Again) شد. اینگرید برگمن نقش پائولا را در فیلم بازی کرد. آیا برامس را دوست دارید؟ در ایران با ترجمه‌ی مهسا ابهری توسط نشر فرهنگ آرش چاپ شده است.

زندگی شخصی

ساگان در 1957 بود که در جریان یک تصادف شدید به کما رفت و مدت مدیدی را در کما ماند و پس از بیرون آمدن از کما بود که اعتیاد به الکل پیدا کرد.

ساگان دو مرتبه ازدواج کرد. بار اول سال 1957 ازدواج کرد و بار دوم در 1962. هر دو ازدواج‌هایش به طلاق ختم شدند و او از 1972 تا 2004 که از دنیا رفت دیگر ازدواج نکرد. ساگان در مه‌ی 1968 از جنبش دانشجویی در فرانسه حمایت کرد. در طول زمانه‌ی جنگ سرد ساگان روابطی دوستان با کاسترو و میتران داشت.

اوایل سال 2000 بود که ضعف در بنیه‌ی ساگان مشخص شد و چهار سال بعد در 2004 بر اثر بیماری ریوی از دنیا رفت. در سال 2008 از زندگی او فیلمی ساخته شد.