سه شنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۳
کودتای نظامی سال 1973 ژنرال پینوشه بر ضد دولت چپ‌گرای سالوادور آلنده تأثیر به‌شدت مهمی بر تحولات سیاسی و اجتماعی شیلی و، در‌نتیجه‌ی آن، ادبیات داستانی شیلی بر جای گذاشته است. از همان روزهای نخست دیکتاتوری نظامی پینوشه، نویسندگان رسالت مهمی را بر دوش خود حس می‌کردند: مبارزه برای آزادی بیان و حفظ خاطره و یاد سرکوب‌شدگان و قربانیان نظام دیکتاتوری پینوشه. بدین ترتیب، نسلی از نویسندگان سیاسی و تأثیر‌گذاری چون آریل دورفمن، خوسه دونوسه، روبرتو بولانیو و... ظهور کردند تا وظیفه‌ی ثبت روزگار خفقان شیلی را بر عهده بگیرند. نونا فرناندز متولد سال 1971 از نویسندگان جوان شیلیایی است که دوران نوجوانی خود را در حکومت پینوشه گذرانده است و در داستان‌های خود از‌جمله داستان بلند مهاجمان فضا سعی بر ادامه مسیر نسل اول نویسندگان سیاسی شیلی را دارد.
جامعه انضباطی
میشل فوکو، فیلسوف فرانسوی، برای نقد و توفیف وضعیت جامعه‌ی مدرنی که از قرن هجدهم و عصر روشنگری آغاز شده و بر زمان حال ما مسلط شده از مفهوم جامعه‌ی انضباطی استفاده می‌کند. در جامعه انضباطی، که در تقابل با جامعه‌ی پیشامدرن قرار دارد، قدرت از طریق تکنولوژی‌های کنترلی همچون تفکیک فضا، مدیریت زمان، محبوس کردن، مراقبت و سیستم امتحان، که انسان‌ها را به‌منظور بهنجار ساختن رفتار اجتماعی دسته‌بندی و رتبه‌بندی می‌کنند، حفظ می‌شود، قدرت در سامان انضباطی بیش از آنکه به‌شکل سرکوب تجلی کند، در تولید سوژه‌ها یا خویشتن‌های اجتماعی‌ای نمود می یابد که حکم ابژه‌های کنترل بهنجار ساز را دارند.
نونا فرناندز در داستان کوتاه مهاجمان فضا با توصیف فضای مدرسه و خاطرهی دانش‌آموزان آن در زمان دیکتاتوری خشونت‌آمیز پینوشه چنین کارکردی از روابط قدرت در جامعه انضباطی تحت حکومت نظامی را نشان می‌دهد. در داستان، با دانش‌آموزانی مواجهه می‌شویم که مجبور به اجرای آداب و رفتار یکسان‌ساز و هماهنگ‌کننده با سلسله‌مراتب سلطه قدرت هستند. در شیلی دهه‌ی 1980 میلادی، چنین سلسله‌مراتب قدرتی هر چه شدیدتر و خشونت‌آمیز‌تر می‌شود. نونا فرنادز به‌خوبی در رمان خود شرح از بین رفتن ارزش‌های اسانی مانند عشق و دوستی را در چنین شرایط خفقان‌آمیزی که روابط قدرت از بالا به‌صورت متمرکز بر افراد جامعه تحمیل می‌شود را ثبت کرده است. پینوشه‌ای که قصد دارد با استفاده از نظام دانش مطلوب خود، سوژه‌های مطیع و تحت فرمان را به‌وسیله‌ی مدرسه پرورش دهد.
نقطه‌ی روشنایی در رمان فرناندز آگاهی یافتن سوژه از موقعیت تحقیرآمیز و گرفتاری خود است. در رمان، با دانش‌آموزانی رودررو می‌شویم که شروع به پخش اعلامیه و آگاهی رساندن به جامعه خود می‌کنند و بر‌علیه وضعیت موجود سر به شورش می‌گذارند. برخلاف اهداف پینوشه، با استفاده از ابزارهای جامعه انضباطی مطلوب دیکتاتوری به آگاهی اجتماعی می‌رسند. زمانی که دانش‌آموزان با اخبار کشتار و نابودی مخالفان سیاسی همچون خوسه پارادا و سانتیاگو ناتینو مواجهه می‌شوند، به تضاد آگاهی که توسط نهاد قدرت به آنها گفته می‌شود با آنچه که در واقعیت هست پی می‌برند.
نونا فرناندز با استفاده از فرم مدرنیستی هدف خود را، که حفظ خاطرهی قربانیان نظام دیکتاوری است، به پیش می‌برد. در رمان مهاجمان فضا، تکه‌های پراکنده‌ی خاطرات راویان دوران پینوشه را در کنار رؤیاها و کابوس‌های آنها قرار می‌گیرد تا تصویری از قربانیان را به خواننده نشان دهد.
نونا فرناندز رمان خود را با قطعه‌ای از ژرژ پرک آغاز می‌کند: «اسیر این خوابم: می‌دانم که خواب است اما از آن خلاصی ندارم.»
نونا فرناندز با توصیف بخشی از خاطرات کودکی خود در زمان خفقان سال‌های دهه‌ی 1980 میلادی شیلی سعی بر رهانیدن خود از خاطره مصیبت‌بار قربانیان دارد.
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.