یکشنبه ۸ تیر ۱۳۹۹
در جهان کتاب‌های متنوع و زیادی درباره فیلم‌سازان و سینماگران برجسته دنیا نوشته و چاپ شده است که منابعی غنی برای علاقه‌مندان و فعالان عرصه سینما به شمار می‌آید اما در ایران اوضاع متفاوت است و به جز معدودی از سینماگران که در خصوص آن‌ها کتاب‌هایی ترجمه یا چاپ شده است، از بسیاری از فیلم‌سازان و چهره‌های برجسته سینمای جهان کتابی در دست نیست. البته در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته اما به هیچ وجه کافی نیست. به عنوان مثال در ایران کتاب‌های مختلفی درباره استاد مسجل سینما، آلفرد هیچکاک ترجمه و حتی نگاشته شده است اما درباره فیلم‌ساز مؤلف و بزرگی چون هاوارد هاکس کتابی موجود نیست. آن یکی دو کتابی هم که در دهه‌های گذشته چاپ شده بودند، دیگر تجدید چاپ نشده و در دسترس نیستند.
به نظر می‌رسد که باید تلاشی در جهت پر کردن این خلاء‌ها و برقراری توازن در این موضوع صورت پذیرد. نشر دیبایه از سال 94 اقدام به انتشار مجموعه سینماگران بزرگ کرد و تا کنون 13 جلد از این مجموعه را به چاپ رسانده که عبارتند از 1. استیون اسپیلبرگ 2. آکیرا کوروساوا 3. مارتین اسکورسیزی 4. آندری تارکوفسکی 5. کلینت ایستوود 6. کنجی میزوگوشی 7. اینگمار برگمان 8. ژان رنوار 9. چارلی چاپلین 10. میکل آنجلو آنتونیونی 11. تیم برتون 12. وودی آلن و 13. باستر کیتون. این مجموعه سعی دارد یک آشنایی حداقلی از زندگی، آثار و سبک کاری این سینماگران به مخاطب ارائه دهد و با توجه به اینکه نویسندگان و مترجم‌های این کتاب‌ها افراد مختلفی هستند ممکن است تفاوت‌هایی به لحاظ کیفی در این مجموعه کتاب‌ها وجود داشته باشد که به عنوان نمونه در این نوشتار به بررسی مختصر جلد سیزدهم یعنی باستر کیتون خواهیم پرداخت.
اما یکی از ویژگی‌های مجموعه سینماگران بزرگ، کاغذهای گلاسه و تصاویر پرشمار و باکیفیتی است که در این کتاب‌ها استفاده شده است و شاید همین امر باعث شد زمانی که این مجموعه به چاپ رسید قیمت آن برای بسیاری از مخاطبان بالا به نظر آید و این را می‌توان یکی از دلایل دیده نشدن یا استقبال نه چندان زیاد از آن عنوان کرد. عده‌ای دیگر نیز عقیده دارند این مجموعه غنای لازم را ندارد و بیشتر شبیه مجله‌ای سرگرم کننده است برای علاقه‌مندان به این فیلم‌سازان بزرگ. نکته‌ی واضح در این میان این است که در خصوص برخی از سینماگرانی که در این مجموعه به آنان پرداخته شده، آثار شاخص چندانی به فارسی ترجمه نشده است افرادی چون تیم برتون، کلینت ایستوود، میزوگوشی و ژان رنوار. پس از این نظر می‌توان این کار را آغازی امیدوارکننده و گامی رو به جلو دانست. چنانچه نقاط ضعف این مجموعه اصلاح شود و انتشار آن ادامه پیدا کند و به سایر فیلم‌سازان مهم نیز پرداخته شود می‌تواند به منبعی کاربردی و درخورتوجه برای سینمادوستان تبدیل گردد.
همان طور که پیش‌تر آمد نگاهی خواهیم داشت به جلد 13 این مجموعه که به اعجوبه کمدی کلاسیک، باستر کیتون اختصاص دارد. کیتون نیز از جمله سینماگرانی محسوب می‌شود که آثار زیادی درباره او به فارسی وجود ندارد. نویسنده‌ی کتاب از کودکی باستر شروع می‌کند و به این مطلب می‌پردازد که او از همان ابتدا در کنار پدر و مادر خود در نمایش‌های تئاتری حضور داشته است و در ادامه به چگونگی ورود او به سینما و آشنایی با راسکو آرباکل می‌رسد. استفان گوده همچنین برخی از فیلم‌های کوتاه و شاخص کیتون را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در بخش دیگر کتاب، نویسنده به فیلم‌های بلند این کمدین نظیر هفت شانس، دریانورد، جنرال و ... می‌پردازد. در ادامه دلایل افول این فیلم‌ساز مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت کتاب با سال‌شمار زندگی و فیلم‌شناسی او به پایان می‌رسد.
اما یکی از مسائلی که در این کتاب به چشم می‌آید و به شدت در ذوق می‌زند ترجمه ضعیفی است که از این اثر شده است به طوری که مانع ارتباط مطلوب خواننده با کتاب می‌شود. به نظر می‌رسد مترجم به جای درک و فهم مطلب و سپس برگرداندن آن به زبانی روان و قابل فهم برای مخاطب، تنها سعی کرده است لغات خارجی را یک به یک ترجمه و جانمایی کند. به کاربردن برخی واژگان نامأنوس در ترجمه و عدم توضیح برخی مفاهیم مبهم در پانوشت از دیگر اشکالاتی است که در برگردان فارسی این اثر پدیدار است. شاید اگر یک تیم حرفه‌ای واحد کار ترجمه این مجموعه را به عهده می‌گرفت نتیجه‌ی مطلوب‌تر و منسجم‌تری را شاهد بودیم اما به هر حال نمی‌توان این ضعف را به سایر کتاب‌های این مجموعه تعمیم داد چراکه این کار مستلزم بررسی و مقایسه سایر کتاب‌ها با یکدیگر است که فرصتی دیگر را می‌طلبد و از سوی دیگر این مترجم سایر جلدها را ترجمه نکرده است.
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.