پنجشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۱
مطالعه‌ی اساطیر یونان با آن‌همه رویداد عجیب و شگفت‌انگیز بی‌شک بسیار لذت‌بخش است. از آن گذشته دارای اهمیتی بسیار ویژه است چرا که یک پای اساسیِ مطالعه‌ی تاریخ، فرهنگ، فلسفه، روان‌کاوی و ادبیات غرب است. از جهت دیگر اهمیت اسطوره در زنده بودن و تاثیر به سزای آن در زندگی امروز ماست. مطالعه‌ی تاریخ اسطوره به ما در شناخت اسطوره‌های امروزمان کمک شایانی خواهند می‌کنند. افسانه خدایان از اولین کتاب‌هایی است که در ایران به معرفی اساطیر یونان می‌پردازد. با این که قدیمی است؛ اما همچنان اعتبار و ارزش قابل توجهی دارد. آقای شجاع‌الدین شفا که از سرشناس‌ترین مترجم‌های ایرانی است در این کتاب به مهم‌ترین اسطوره‌های یونان پرداخته و البته آن‌ها را تا دوران روم و تغییرات نامشان پیگیری می‌کند. کتاب چیزی بیش از یک فرهنگ اساطیر است و با لحنی قصه‌گو و ساده ویژگی‌‌های مختلف اساطیر را بیان می‌کند. اگر با اساطیر یونان آشنایی قبلی دارید بهتر است سراغ کتاب‌های دیگری بروید چرا که این که کتاب برای شما بیش از حد ساده خواهد بود. اما اگر هیچ آشنایی قبلی با اساطیر یونان ندارید این کتاب برای شروع یک گزینه‌ی بسیار مناسب است. به‌ویژه برای نوجوان‌ها که شاید خواندن متن‌های دقیق و مفصل از حوصله‌ی آن‌ها خارج باشد. این کتاب ترجمه و گردآوری است و نه تألیف؛ اما متأسفانه لیست منابع در کتاب نیامده است. البته شاید برای کتابی تا این حد ساده که برای مخاطب تازه‌کار نوشته شده است آوردن لیست بلندبالایی از منابع چندان ضرورتی هم نداشته باشد. در هر صوت این کتاب تقریباً به مهم‌ترین و مشهورترین خدایان و قهرمانان یونان و روم می‌پردازد و در بعضی موارد به منابع آن‌ها نیز اشاره می‌کند، مانند آشیل که قهرمان ایلیاد، اثر معروف هومر است. به تأثیر و نفوذ این اساطیر در فرهنگ و ادبیات غرب نیز اشاره‌های کوتاهی می‌شود.
برای نمونه زئوس به این شکل معرفی می‌شود: «زئوس یونانیان، که بعدها رومیان بدو ژوپیتر (یوپیتر) نام دادند بزرگ‌ترین خدای افسانه‌ای و "خدای خدایان" است. همه خدایان جاودانی دیگر، همه‌ی مردم روی زمین، سر به فرمان او دارند. هر چه او می‌خواهد خواهد شد، هر چند بعضی از خدایان می‌کوشند که در این میان جای چون و چرایی باقی بگذارند. هوس‌های زئوس نیز، همه، به هر حال به‌صورت عمل در می‌آید، و غالباً این هوس‌ها هیچ منطق و دلیلی ندارد، حتی شایسته مقام بزرگ "خدای خدایان" هم نیست. بسیاری از عشق بازی‌های پنهان و آشکار زئوس با زنان زیباروی زمین از زمره‌ی همین هوس‌های فراوان خدای خدایای است. "زئوس" در اوایل خدای نور و آسمان بود، ولی اندک اندک به‌صورت بزرگ‌ترینِ خدایان درآمد و صاحب اختیار مطلق شد. می‌توانست همه چیز را ببیند و همه چیز را بداند. هیچ چیز از او پنهان نبود، هیچ چیز نیز نمی‌توانست بر خلاف آنچه او خواسته بود صورت گیرد و اگر جز این می‌شد زئوس چنان به‌خشم می‌آمد که زمین و زمان به لرزه می‌افتاد. با این همه زئوس خدایی عاقل و خردمند است. هر چه را که فرمان می‌دهد و اراده می‌کند، قبلا با قانون کلی و اصلی "سرنوشت" تطبیق می‌دهد تا نظم جهان را بر هم نزده باشد. اوست که خوبی‌ها و بدی‌ها، تندرستی و بیماری، شادی و غم را به بشر می‌دهد: ولی فطرتاً خدای خدایان خوش‌قلب و بخشنده است. بدکاران را کیفر می‌دهد، اما همیشه بیشتر دلش می‌خواهد که پاداش دهد تا کیفر. غالباً به رحم می‌آید و مجازات سختی را که در لحظه‌ی خشم در نظر گرفته بود تخفیف می‌دهد. بسیاری از دردها و بدی‌ها را از سر راه بشر دور می‌کند. ضعیفان و تنگ‌دستان و فراریان و به‌طور کلی همه‌ی آن‌ها که دست تقاضا و استرحام به جانب او دراز می‌کنند، تحت حمایت و توجه وی هستند. نسبت به خانواده، ازدواج، دوستی، مهمان‌نوازی، نظم اجتماعی و اجتماعات عمومی توجه خاص دارد، زیرا او خدای یکایک از این امور است، و در هر یک از این موارد نام خاصی دارد. علاوه بر همه‌ی این‌ها وی خدای حامی سرزمین یونان نیز هست، و تمام یونانیان تحت حمایت خاص اويند».[1]
در مجموع این اثر از انسجام خوبی برخوردار است. یک راهنمای کوچک و ساده از اساطیر یونان و روم که با توجه به عدم‌پیچیدگی در متن و بررسی بسیار دقیق در معرفی اسطوره‌ها و البته با توجه به لحن ساده و روانش، می‌تواند یک گزینه‌ی بسیار مناسب برای آغاز مطالعه‌ی جهان اسطوره‌ها باشد.
افسانه خدایان
[1]- (ص ۱۰)
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.