مروری بر زندگی و آثار آلن دوباتن

آلن دوباتن Alain de Botton نویسنده‌ی فلسفه‌ی روزمره است. فلسفه‌ی روزمره یا فلسفه‌ی کاربردی از مفاهیم مطرح شده و موردنیاز جامعه‌ی مدرن است. جامعه‌ی مدرنی که در آن انسان‌ها بیش از هر زمان دیگری به دنبال دستورالعمل‌هایی می‌گردند تا بتوانند هرچه عمیق‌تر و بهتر به جست وجوی درونی بپردازند و ماحصل کنکاش‌های درونی‌شان را در زندگی عملی کنند و به تعبیر دیگر، انسانِ امروز بیش از هرزمان دیگری به دنبال معناست.

جلسات روان‌کاوی، کتاب‌های خودشناسی، گفت‌وگوهای هستی‌شناسی و خودشناسی، دین‌پژوهی، انسان‌پژوهی و به وجود آمدن رشته‌های جدید علوم انسانی با محوریت انسان و رفتارها و گرایش‌هایش در صد سال اخیرهم، گواه همین موضوع است. برخلاف تمام افول و کاستی‌های دنیا و جوامع بشری جهان سیر صعودی دارد. امروزه بیش از هر زمان دیگری انبان تفکر آدمی پر از نظریه‌ها و تعاملات فکری جوامع مختلف است. تاریخ فکری بشرغنی‌تر ازهر زمانی است و مردم مدام در پی آگاهی‌بخشی درونی هستند. ماحصل چنین شرایطی به وجود آمدن شخصیتی هم‌چون آلن دوباتن و موسسه‌ای همانند مدرسه‌ی زندگی است.

مدرسه‌ی زندگی آلن دوباتن

آلن دوباتن بیش از هرچیز دیگری نویسنده است. نویسنده‌ای که از فلسفه و روان‌شناسی در نوشته‌هایش وام می‌گیرد و آنچه او را متمایز می‌کند، نگاه دقیق و وسواس‌گونه‌ی اوست، البته نگاهی انتقادی.

او بعد از آن‌که در چاپ آثارش موفق عمل کرد، سازمانی را راه‌‌اندازی کرد که در آن به صورت نظام‌مند به ارائه‌ی نظریاتش پرداخت و در این راه از دیگر نویسندگان، فیلسوفان و روان‌شناسان نیز کمک گرفت.

حتما در گشت‌زنی در کتابفروشی‌ها به این نام برخوردید: مدرسه‌ی زندگی یا تحت نظر آلن دوباتن. مسئله‌ای که خوانندگان را به خطا می‌اندازد این است که گمان می‌کنند تمامی این کتاب‌‌ها نوشته‌ی آلن دوباتن است، حال آن‌که تنها در سازمان او به چاپ رسیده‌اند و باید به عنوان زیر نظر در کنار نام نویسنده دقت کنید. هرچند که خود دوباتن نویسنده‌ی پرکاری است و کتاب‌های متعددی را به چاپ رسانده است. او در زمینه‌ی روابط عاطفی و مشخصا عشق، شغل، سفر و فلسفه می‌نویسد و منتقدین او را نویسنده‌ی فلسفه‌ی روزانه می‌‍دانند.

تنها فاصله‌ی شما با مدرسه‌ی آلن دوباتن، زبان انگلیسی است. اگر تا حدودی با زبان انگلیسی آشنایی دارید؛ با یک جست‌وجوی ساده می‌توانید از تمامی امکانات آنلاین موسسه‌ی این اندیشمند معاصر استفاده کنید. در این موسسه مقاله‌های متعددی درباره‌ی موضوعات مختلفی بارگذاری شده است که مطالعه‌ی هرکدام از آن‌ها به شناخت بیشتر و بهتر از خودمان و فهم دیگران کمک می‌کند. دوباتن معتقد بود که نظام آموزشی از مفاهیم بسیار مهمی هم‌چون رابطه، شغل و زندگی خالی است و آموزشی داده نمی‌شود که این مسائل را فهمید و جهت فکری مناسب خودمان در برخورد با این موضوعات را پیدا کنیم و این مدرسه را برای رفع کمبود این نیاز پایه‌گذاری کرد. امروزه این سازمان در شهرهای مختلف شعبه دارد. در سال‌های اخیر نیز ویدئوهای آموزشی و مقاله‌های این سایت به طور پیوسته و منظم ترجمه و دوبله شده است که می‌توانید آن‌ها را با نام مدرسه‌ی زندگی فارسی در فضای اینترنت پیدا کنید.

آلن دوباتن درباره‌ی چه موضوعاتی می‌نویسد؟

همان‌طور که گفته شد، دوباتن  به موضوعات مختلفی هم‌چون عشق، سفر، شغل، فلسفه و روان‌کاوی می‌پردازد؛ اما نقطه‌ی اشتراک همه‌ی این‌ها انسان و جایگاه و ارزش او در مناسبات مختلف است. اگر نگاهی به عناوین کتاب‌های او بیندازیم این مسئله روشن می‌شود که او مفاهیم عمیق انسانی را هدف قرار داده است؛ عناوینی مثل کتاب جستارهایی در باب عشق، سیر عشق، هنر سیر و سفر،کتاب اضطراب منزلت، پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند، خوشی‌ها و مصایب کار، یک هفته در فرودگاه، کتاب تسلی‌بخشی‌های فلسفه و مصیب‌های شاغل بودن آن‌هاست.

عشق، شغل، و فلسفه سه موضوع اصلی آثار اوست.

که در ادامه به بررسی برخی از آثار او می‌پردازیم.

مسئله‌ی شغل و معرفی کتاب اضطراب منزلت

انتخاب شغل و مسیر زندگی و به تبع آن پیشرفت، مسائلی مربوط به دنیای امروز و عصر مدرن است. در گذشته تغییر جایگاه امکان‌پذیر نبود و شغل نسل به نسل منتقل می‌شد. از سوی دیگر برپایی نظام سرمایه‌داری در کشورهای مختلف، سیستم ارزش‌گذاری جوامع را تغییر داد. مردم به سمت متخصص شدن و زندگی تک بعدی گرایش پیدا کردند. پیشرفت تعریفی متفاوت گرفت و ترفیع شغلی از ملزومات زندگی موفق قلمداد شد. در پی این حوادث مفهومی شکل گرفت به نام موقعیت یا منزلت اجتماعی . شاید بارها شنیده باشید که در زمینه‌ی انتخاب شغل آن‌چه از پول و درآمد مهم‌تر است؛ جایگاه اجتماعی است. همه‌ی این‌ها پیامدهای دنیای مدرن قلمداد می‌شوند. فشار روانی موقعیت اجتماعی به حدی است که ممکن است فرد تمامی روابط دوستانه و خانوادگی خود را قطع کند، چرا که از نظر جایگاه و منزلت اجتماعی در یک سطح نیستند. احساس شکست مداوم از سمت جامعه به فرد تزریق می‌شود و شخص رفته رفته بی‌روح‌تر از گذشته به زندگی خود ادامه می‌دهد. حال آن‌که زندگی اصیل به روایت روان‌شناسی وجودگرا (اگزیستانسیالیسم) چیز دیگری است و انسان مدرن در کشاکش ارزش‌گذاری‌های صنعتی نظام سرمایه‌داری به کلی اصل خود را فراموش کرده است.

اضطراب منزلت

نویسنده:

آلن دو باتن

ناشر:

چترنگ

مترجم:

زهرا باختری

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

دو باتن در سه کتاب اضطراب منزلت ـ در برخی ترجمه‌ها اضطراب موقعیت ـ مصیبت‌های شاغل بودن و خوشی‌ها و مصائب کار به بررسی چنین موضوعاتی پرداخته است و راه نجات این گرفتاری را پناه بردن به هنر، ادبیات و فلسفه می‌داند. اگر گرفتار چرخه‌ی روزمره‌ی پیشرفت و درگیری‌های شغلی هستید؛ حتما یکی از این کتاب‌ها را بخوانید تا حداقل با آگاهی از آن‌چه تحمل می‌کنید به وضعیت پیشین خود ادامه دهید. کتاب‌ها همگی جستارند و جستارها نسبت به دیگر انواع ادبی وقت کمتری برای مطالعه نیاز دارند، هرچند در مدت کوتاه اطلاعات عمیق بسیاری را در اختیارات مخاطب قرار می‌دهند و مهم‌تر از آن اینکه به پرسش‌گری در ذهن مخاطب ادامه می‌دهند و تاثیر آن را بعد از اتمام مطالعه احساس می‌کنید.

فلسفه‌ی کاربردی و معرفی کتاب تسلی‌بخشی‌های فلسفه

دوباتن رشته‌ی فلسفه را به صورت آکادمیک خوانده است؛ اما در نهایت قبل از آنکه مدرک دکتری خود را بگیرد، دانشگاه را رها کرد تا به نوشتن کتاب‌هایی بپردازد که فلسفه را به صورت روزمره برای عموم کاربردی کند. او معتقد بود اعتباری که ـ هرچند درست ـ  به رشته‌ی فلسفه و فیلسوفان داده شده است، باعث می‌شود رابطه‌ای که باید بین مردم و علم فلسفه برقرار نشود و مردم از این  مفاهیم دوری کنند، چرا که آن را علم متخصصین می‌دانند.

او فلسفه را با زبانی ساده بیان کرد تا همگی بتوانند از راهنمایی‌های این دانش برای بهتر کردن زندگی استفاده کنند و برای این کار از علم روان‌شناسی، ادبیات و هنر نیز کمک گرفت. به همین علت است که او را نویسنده‌ی فلسفه‌ی روزمره می‌دانند.

پروست چگونه می تواند زندگی شما را دگرگون کند

نویسنده:

آلن دو باتن

ناشر:

نیلوفر

مترجم:

گلی امامی

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

هرچند  تمامی کتاب‌های دوباتن درون مایه‌ای فلسفی دارند ولی او در برخی از آثارش بیش از دیگر کتاب‌هایش به فلسفه پرداخته است؛ مثل: تسلی‌بخشی‌های فلسفه و پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند.

تسلی بخشی های فلسفه

نویسنده:

آلن دو باتن

ناشر:

ققنوس

مترجم:

عرفان ثابتی

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

او در کتاب تسلی‌بخشی‌های فلسفه با رویکرد کاربردی کردن فلسفه به سراغ فیلسوفان مختلف و آرا و نظراتشان رفته است تا نظریات هرکدام از آن‌ها مرهمی باشد برای دردها و رنج‌های روحی‌ای  که انسان‌ها با آن‌ها دست به گریبانند. دوباتن با معرفی شش رنج به سراغ شش فیلسوف متفاوت می‌رود و هم زمان مخاطب را با زندگی شخصی و نظریات هرکدام از آن‌ها آشنا می‌کند.

او در فصول متفاوت از رنج‌های عدم محبوبیت، کم پولی، ناکامی، ناتوانی و نابسندگی(عدم کفایت) ، قلب شکسته (شکست در روابط عاطفی) و رنج مواجه با سختی‌ها می‌گوید و برای رهایی از هرکدام به سراغ راهنمایی از افراد متفاوت می‌رود. مثلا از سقراط برای کنار آمدن با رنج عدم محبوبیت کمک می‌گیرد چرا که سقراط در زمانه‌ی خود محبوبیتی نداشت و سرانجام با محاکمه‌ی دادگاه و نوشیدن جام شوکران به زندگی‌‌اش خاتمه داد. دوباتن معتقد است پذیرفتن این حکم از سوی سقراط نشان از این دارد که او بر رنج عدم محبوبیت آگاه بوده و راه حل مواجه با آن را می‌دانسته است.

فیلسوف دومی که دوباتن به سراغش رفته است، اپیکور است.  او برای رنج کم پولی از راهنمایی‌های این فیلسوف استفاده کرده است چرا که اپیکور جزو معدود فیلسوفانی است که در تفکر او لذت جسمانی جایگاه بالایی دارد. او تفسیری از این لذت‌های جسمانی ارائه می‌دهد که نگرش مادی به جهان را تغییر می‌دهد و به همین علت دوباتن او را برای رهایی از این رنجش انتخاب کرده است. در نقطه نظر اپیکور سه اصل دوستی، آزادی و تفکر برای لذت بردن دنیوی مهم و ضروری هستند و حتی در فقدان پول، با داشتن این‌ها می‌توان احساس خوشبختی کرد.

او به همین شیوه ادامه می‌دهد و برای التیام هر کدام از رنج‌ها به سراغ  فیلسوفانی چون مونتنی، آرتور شوپنهاور و فریدریش نیچه می‌رود و به بیان نظریات و زندگی‌نامه‌ی آن‌ها می‌پردازد. در واقع دوباتن بیش از آنکه از نظرات فلسفی آنان استفاده کند، از مشکلات شخصی آن‌ها و نحوه‌ی مدیریت این مشکلات حرف می‌زند و نشان می‌دهد تاثیر فلسفه برروی زندگی شخصی هرکدام  از این فیلسوفان به چه شکل بوده است.

درست است که این کتاب به تمامی درباره‌ی فلسفه و نظریات فلسفی است؛ اما به هیچ وجه کتاب سنگین و دیرفهمی نیست و به درستی فلسفه‌ی کاربردی و روزمره است. این کتاب، عصاره‌ی نظریاتی است که با کاربستن آن‌ها و حتی تنها آگاه بودن به آن‌ها می‌توان آرام‌تر و راحت‌تر زندگی کرد.

مسئله‌ی عشق و معرفی دو کتاب جستارهایی درباب عشق و سیر عشق

عشق اولین موضوعی بود که ذهن آلن دوباتن را به خود مشغول کرد و اولین کتاب خود را در سن بیست و یکی سالگی و در همین موضوع نوشت: جستارهایی درباب عشق بعدها و این مفهوم را در کتاب سیر عشق گسترش داد. تفاوتی که این دو کتاب با دیگر آثار این نویسنده دارند این است که در این دو اثر فضای داستانی در جریان است. او با روایت رابطه‌ی دو فرد به بررسی روان‌شناختی و فلسفی روابط می‌پردازد و این مسئله را مطرح می‌کند که در رابطه‌ی عاطفی میان دو شخص مهارت بیشتر از هیجان اهمیت دارد و مهارت در عشق‌ورزی مسئله‌ای است آموختنی که بیشتر انسان‌ها به آن بی‌توجه هستند.

کتاب جستارهایی در باب عشق 

همان‌طور که گفته شد، جستارهایی درباب عشق، اولین اثر آلن دوباتن   است که در مقایسه با دیگر آثارش ممکن است کمی خام‌دستانه و کمتر عمیق به نظر برسد؛ اما بدون مقایسه با دیگر آثار خود آلن دوباتن، اثر بسیار قابل توجهی است. نباید فراموش کنید که او این اثر را در جوانی نوشته است و تفکر فلسفی و دغدغه‌مندی آلن دوباتن از همان سن آشکار است. کافی است نگاهی به فهرست این کتاب بیندازیم تا متوجه شویم که نویسنده با افکار و نظریات فیلسوفان و بزرگان تاریخ آشنایی کامل دارد و عقاید خود را در برخود با این نظریات ابراز می‌دارد. در فهرست کتاب عناوینی مثل: «مارکسیسم»، «عشق و لیبرالیسم»،« تروریسم رمانتیک»،« تقدیرگرایی روانی» و «عقده‌ی عیسی مسیح» به چشم می‌خورد.

آلن دوباتن فصل اول را ( تقدیرگرایی عاشقانه) به نقطه‌ی آغاز رابطه و استنباط ما از آن اختصاص می‌دهد و رویکرد غیرعلمی و شاید غیر منطقی‌ما را در این زمینه زیر سوال می‌برد و نشان می‌دهد که ما تنها با یک سری اتفاقات و احتمالات با شخص مورد نظرمان برخورد می‌کنیم و تصمیم می‌گیریم که رویکردی رمانتیک و شاعرانه به تقدیرمان داشته باشیم. نقطه نظر اصلی او این است که نحوه‌ی برخورد و آشنایی نیست که اهمیت دارد، بلکه مهم نحوه‌ی دوام آوردن یک رابطه است.

« وقتی عاشق می‌شویم، تصادف‌های طبیعی زندگی را پشت حجابی از هدفمندی پنهان می‌کنیم. هرچند اگر منصفانه قضاوت کنیم، ملاقات با ناجی‌مان کاملا تصادفی و ناگزیر غیرممکن است؛ اما باز اصرار می‌ورزیم که این رخداد از ازل در طوماری ثبت شده بوده و اینک در زیر گنبد مینایی به آهستگی از هم باز می‌شود. با دست خودمان سرنوشتی می‌بافیم تا از اضطراب ناشی از این واقعیت که هر حکمتی در زندگی‌مان، هرچند اندک، ساخته‌ی خود ماست، نجات پیدا کنیم.»[1]

 در ادامه نیز به بررسی دیگر باورهای مرسوم از رابطه و برداشت‌های رایج ما از مفاهیمی مثل عشق، رابطه، تعهد و مسائلی از این دست می‌پردازد.

خانم گلی امامی، با رعایت حق مولف، ترجمه‌ی خوبی از این کتاب روانه‌ی بازار نشر کرده است. گفتنی است ایشان کتاب‌های بسیاری را از آلن دوباتن ترجمه کرده‌اند.

جستارهایی در باب عشق | نشر نیلوفر

نویسنده:

آلن دو باتن

ناشر:

نیلوفر

مترجم:

گلی امامی

قیمت:

155,000 تومان

افزودن به پاکت خرید

کتاب سیر عشق 

آلن دوباتن کتاب سیر عشق را در امتداد جستارهایی درباب عشق نوشت و کنکاش درباره‌ی روابط عاطفی را در این کتاب ادامه داد.

در این کتاب نیز ردپایی از آثار متفکران برتر دیده می‌شود و دوباتن به تعریف دوران کودکی شخصیت‌ها می‌پردازد و ریشه‌ی خیلی از مسائل را در آن دوران جست و جو می‌کند و این کار را تحت تاثیر نظریه‌ی روان‌کاوی و فروید انجام داده است.

سیر عشق به جستار نیز نزدیک است چرا که در طول داستان صدای راوی از صدای اتفاقات پررنگ‌تر است و خواننده درگیر تحلیل‌ها و بررسی نویسنده از عشق و رابطه است و توجه‌ کمتری به اتفاقات داستانی دارد.

دوباتن در پشت‌نویسی این کتاب سیر خطی اتفاقات مهم را نوشته است تا خواننده بداند این اتفاقات نیستند که اهمیت دارند بلکه احساسات و هیجانات انسانی است که در این کتاب مدنظر قرار گرفته شده است. او توجه مخاطب را به این مسئله جلب می‌کند که مهم‌تر از سوال چطور باهم آشنا شدید؟ این سوال است که چطور دوام آوردید؟

« در عمق هر دلخوری، مخلوطی درهم و برهم از عصبانیت شدید و میلی به همان شدت برای حرف نزدن راجع به دلیل عصبانیت وجود دارد. کسی که قهر می‌کند هم سخت نیازمند درک شدن از سوی شخص دیگر است و هم کاملا مصر است که هیچ کاری در راستای وقوع این درک انجام ندهد. خود نیاز به توضیح دادن، هسته‌ی این دلخوری را شکل می‌دهد. اگر طرف مقابل توضیحی بخواهد، مسلما لیاقت توضیح شنیدن ندارد. باید اضافه کنیم که این مزیتی است که دیگری با ما قهر کند: یعنی طرف مقابل آن قدری به ما احترام می‌گذارد و قبولمان دارد که فکر می‌کند ما باید ناراحتی ناگفته‌ی وی را درک کنیم. این یکی از موهبت‌‌های عجیب و غریب عشق است.

بالاخره کرستن از روی تخت بلند می‌شود و می‌رود در خلوت‌گاه ربیع را می‌زند. مادرش همیشه به او گفته که نباید با دلخوری خوابید. هنوز هم با خودش می‌گوید که نمی‌فهمد چه اتفاقی افتاده است. عزیزم تو داری جوری رفتار می‌کنی که انگار دو سالته. من کنارتم. یادت رفته؟ حداقل توضیح بده چی شده؟ »[2]

همان‌طور که در پاراگراف بالا می‌بینید نویسنده مدام از تحلیل متن به متن در رفت و آمد است و به نوعی خودش بررسی می‌کند که چه چیزی نوشته است و چرا هر کدام از شخصیت‌ها این‌طور رفتار می‌کنند.

کتاب سیر عشق در پنج فصل نوشته شده است و نسبت به دیگر آثار دوباتن حجیم است اما فضای داستانی، کتاب را خوش‌خوان می‌کند. اگر قرار باشد از میان نوشته‌های بسیار دوباتن چند اثر را برای مطالعه انتخاب کرد، بی‌شک سیر عشق از اولین کتاب‌هایی است که باید انتخاب کنید.

سیر عشق

نویسنده:

آلن دو باتن

ناشر:

چترنگ

مترجم:

زهرا باختری

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

[1]- (دوباتن، 1394: 16)

[2]- (دوباتن، 1395: 71)