یکشنبه ۷ اسفند ۱۴۰۱
بیژن و منیژه یکی دیگر از آثار داستانی خوش‌خوان و رمان‌های تخیل‌برانگیز جعفر مدرس صادقی است. رمانی که در ادامه‌ی سبک داستان‌پردازی ویژه‌ی صادقی به نگارش در آمده و همچون دیگر آثار این نویسنده به پارادایم و مضامینی چون رابطه‌ی ناپایدار پدران و پسران، عشق‌های ناکام مدفون در لایه‌های زمانی دور و دراز و تغییرات اجتماعی متاثر از انقلاب‌های سیاسی تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. اثر حاضر همچون دیگر آثار موفق جعفر مدرس صادقی بر روایت‌های ناپیوسته و پس و پیش‌های زمانی میان گذشته و حال استوار است. تکنیکی که صادقی آن را به بهترین شکل ممکن در رمان گاوخونی به اثبات رساند و پس از آن در تمامی آثارش پی‌گرفت. نقطه‌قوت اصلی رمان بیژن و منیژه به واسطه‌ی زبان آهنگین و داستانی‌اش در خوانش سهل و آسانش هویدا می‌شود. رمانی خواندنی که بر قصه‌ی سرراست و موقعیت‌های کنجکاوبرانگیزش در تقابل میان شخصیت‌های مرکزی قصه تکیه دارد و همین امر آن را به اثری قابل تامل بدل ساخته است. تقابل انگیزه و ارزش‌های درونی شخصیت‌ها با یکدیگر پس از گذر سال‌ها مضمون بیشتر رمان‌های صادقی را شامل می‌شود که در این اثر نیز به وضعیت داستانی جذابی ختم شده است. صادقی با اینکه همواره از پیچ و خم‌های مدرنیستی و شبهه آوانگاردیستی ادبیات معاصر ایران گریزان بوده اما از معدود نویسندگان ایرانی است که عناصر داستان‌نویسی مدرنیستی را به منطقی‌ترین شیوه‌ی ممکن در آثارش می‌گنجاند.
جعفر مدرس صادقی فعالیت ادبی خودش را با رمان کم‌نظیر گاوخونی در سال 1362 آغاز کرد و پس از انتشار اثر حاضر همواره از پرکارترین نویسندگان ادبیات داستانی ایران بوده است. او در دهه ی 60 اثر سفر کسرا را منتشر نمود و در ادامه ناکجا آباد، کله‌ی اسب، شریک جرم، عرض‌حال و دیدار در حلب را در فاصله‌های زمانی کوتاه به رشته‌ی تحریر در آورد. وی در ادامه رمان‌های دیگری چون؛ آب و خاک، بیژن و منیژه و توپ شبانه را نوشت. مدرس صادقی در دهه‌ی 90 دوران پرکاری را پشت سر گذاشت و با نوشتن رمان‌هایی چون؛ خاطرات اردی‌بهشت، روزنامه‌نویس، کافه‌ای کنار آب و سرزمین عجایب جایگاه ادبی خودش را نزد مخاطبان جدی ادبیات ایران مستحکم نمود. با این‌حال تجربه‌های ادبی وی تنها محدود به رمان و داستان کوتاه نبوده و او در طول سالیان به سبب تصحیحاتی که بر ادبیات کهن ایران نوشته است از جایگاه ویژه‌ای نزد جامعه‌ی ادبی ایران برخوردار است. رمان گاوخونی از این نویسنده برنده‌ی 20 سال ادبیات داستانی ایران شده و اقتباسی سینمایی از آن به کارگردانی بهروز افخمی صورت گرفته که از معدود فیلم‌های درخشان سینمایی پس از انقلاب ایران محسوب می‌شود.
رمان بیژن و منیژه بازخوانی امروزین از داستان کهن بیژن و منیژه است که در ایران امروز به وقوع می‌پیوندد. این رمان به حوادث پیرامون یک راوی جوان به نام سعید می‌پردازد که پس از 27 سال دوری دوست دوران نوجوانی‌اش اردلان را که به بهانه‌ی مراسم ختم پدرش از خارج از کشور به ایران بازگشته ملاقات می‌کند. سعید که رابطه‌ی تیره و تاری با پدر پزشک و معروف‌اش دارد پس از ناکامی در کنکور در خارج از شهر به نجاری پرداخته است. پدر اردلان و پدر سعید در گذشته به واسطه‌ی همسایگی هر دو خانواده رابطه‌ی دوستانه‌ای با یکدیگر داشته‌اند اما پدر سعید به دلیل شیوه‌ی غیر اخلاقی زندگی پدر اردلان با آن‌ها قطع رابطه می‌کند. پدر اردلان که مردی غیرمتعهد به زندگی زناشویی‌اش بوده پس از انقلاب اموالش مصادره شده و ورشکست می‌شود. در طول 27 سال گذشته پس از مهاجرت اردلان به خارج از کشور مادرش می‌میرد و پدرش نیز که زندگی‌اش را باخته در کارخانه‌ای مشغول به کار می‌شود. پیشکار خانه‌زاد قدیمی آن‌ها فردی به نام جهانگیرخان اموال مصادره شده او را باز پس می‌گیرد و زندگی پدر اردلان را مجددا سر و سامان می‌دهد. پدر اردلان زمانی که در کارخانه مشغول کار است به صورت اتفاقی با دختری به نام بنفشه مواجه می‌شود که تصور می‌کند از رابطه‌ی نامشروعش با یکی از زنان قبل از انقلاب متولد شده باشد. این در حالی است که بنفشه دختر یکی از همسایه‌های قدیمی اردلان و سعید بوده و نام اصلی وی هماست که هر دو در گذشته عاشق وی بوده‌اند. این دختر در سال‌های پس از مرگ پدر اردلان با وی زندگی می‌کند اما پس از مرگ وی جهانگیرخان هما و تمامی اموال او را تصاحب می‌کند. حال اردلان در تلاش است تا با کمک یک وکیل حاذق اموال پدرش و همینطور بنفشه را از تسلط جهانگیرخان در آورد. سعید در چند روزی که با اردلان، بنفشه و جهانگیرخان در خانه باغ قدیمی پدر اردلان سپری می‌کند تلاش می‌کند معمای هویت هما-بنفشه را هویدا سازد.
شخصیت‌های سرگردان حاضر در رمان بیژن و منیژه در تداوم سبکی دیگر رمان‌های جعفر مدرس صادقی جریان دارند و وی همچون رمان گاوخونی در این رمان نیز به واکاوی در رابطه‌ی پدران و پسران در گذر زمان می‌پردازد که حال پس از خلق آثار متعدد به پختگی در آن نایل شده است. مدرس صادقی موفق شده تا با بهره‌گیری از تکنیک روایت شفاهی که به واسطه‌ی تسلط و تبحر وی در ادبیات کهن به آن دست یافته گونه‌ای متفاوت از روایتگری در تاریخ معاصر را به نمایش بگذارد. او قصد دارد با پس و پیش کردن روایت بین گذشته و حال پلی میان این دو جهان بزند تا خود و مخاطب با واکاوی فعالانه‌تری به حوادث داستانی و همینطور تاریخ معاصر ایران بنگرند.
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.