مروری بر کتاب داستان‌های شرلوک هولمز: نشانه‌ی چهار، مردان رقصان و پنج داستان دیگر نوشته‌ی آرتور کانن دویل

از ابتدای تاریخ سینما، بسیاری از فیلم‌ها بر اساس رمان‌ها و داستان‌های کوتاه ساخته می‌شدند. هرچه به عصر مدرن نزدیک‌تر شدیم، تعداد داستان‌ها و فیلم‌ها هم بیشتر شد تا جایی که امروزه، سرعت ساخت فیلم و سریال از روی داستان‌ها و رمان‌ها بسیار زیاد شده است. در کنار این داستان‌های جدید که به فیلم تبدیل می‌شوند، توجه فیلم‌سازان هم‌چنان به ادبیات کلاسیک جلب می‌شود و اقتباس‌های مدرنی از این رمان‌ها و داستان‌های کلاسیک به عمل می‌آورند. یکی از این داستان‌های پرآوازه، داستان‌های شرلوک هولمز نوشته‌ی آرتور کانن دویل (Arthur Conon Doyle) است.

هدف اصلی این یادداشت، بیش از معرفی این سری از داستان‌ها این است که دلیل اهمیت مطالعه‌ی آن‌ها را برای مخاطبان، به خصوص مخاطبان جوان بیان کند. بسیاری از ما نسبت به دیدن یک فیلم یا سریال، اشتیاق بیشتری داریم، تا خواندن کتاب. آثار اقتباسی نیز به همین شکل هستند. ما سریال یا فیلم اقتباس شده را می‌بینیم و فکر می‌کنیم که کل داستان را به خوبی فهمیده و درک کرده‌ایم؛ اما این برداشت درستی نیست. کتاب‌ها همیشه دنیای متفاوتی را می‌سازند و یک اقتباس سینمایی یا تلویزیونی، هرچقدر‌ وفادار و دقیق باشد، باز هم نمی‌تواند داستان را همان‌طور که نویسنده خلق کرده است، بازآفرینی کند. اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی، اغلب متناسب با زمان ساخت خود تغییراتی را در سبک کلی داستان ایجاد می‌کنند تا آن را مدرن‌تر کنند و حتی شخصیت‌ها و وقایع را به طور کامل عوض می‌کنند تا داستان را با قابلیت‌های سینما و تلویزیون تطبیق دهند. داستان‌های شرلوک هولمز نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

قابلیت‌های سینما و ادبیات با هم تفاوت‌هایی دارند. یکی از این تفاوت‌ها زمان است که در دنیای مدرن اهمیت زیادی دارد. مطالعه‌ی یک اثر ادبی زمانی طولانی را به خود اختصاص می‌دهد؛ درحالی که فیلم و سریال باید اطلاعات خود را در زمانی کوتاه‌تر به مخاطب منتقل کنند تا او را خسته نکنند. در نتیجه، جزییات بیشتری در کتاب‌ها وجود دارند که ممکن است در فیلم‌ها حذف شوند. البته باید اشاره کرد که فیلم‌ها و در کل رسانه‌های تصویری نیز جذابیت‌های بسیاری دارند؛ اما می‌توان گفت برای درک یک اثر اقتباسی تنها دیدن فیلم یا سریال آن کافی نیست و برای کشف ابعاد گوناگون این آثار بهترین کار این است که به منبع آن‌ها، یعنی کتاب نیز رجوع کنیم.

داستان‌های شرلوک هولمز نیز از همین دسته‌اند. برای مثال، اگر شما سریال شرلوک را که در همین چند سال‌ اخیر پخش شده، دیده باشید و سپس کتاب نشانه‌ی چهار را بخوانید، متعجب خواهید شد. شخصیت‌ها و داستان‌ها کاملا متفاوت هستند؛ اما با مقایسه‌ی آن‌ها شگفت‌زده می‌شوید و از این تعجب می‌کنید که سازندگان سریال به شکلی خلاقانه شخصیت‌ها را در دنیای مدرن جا انداخته‌اند و داستانی مطابق با زمان معاصر خلق کرده‌اند. وقتی کتاب را به اتمام می‌رسانید، حتی اگر سریال را دیده باشید، دو داستان کاملا متمایز را از دو دیدگاه متفاوت دریافت کرده‌اید که هر یک به نوبه‌ی خود، لذت‌بخش و سرگرم‌کننده هستند.

در کتاب مردان رقصان و پنج داستان دیگر نیز، شما با داستان‌های جدیدی رو به رو می‌شوید که می‌توان گفت در قالب سریال‌ و فیلم‌ ساخته نشده‌اند و برای هرمخاطبی تازگی دارند. به طور قطع، مطالعه‌ی ماجراجویی‌ها و کشف‌های جدید شرلوک هولمز و همکارش جان واتسون، برای خوانندگانی بسیار جذاب است که به داستان‌های کارآگاهی و جنایی علاقه‌مندند. در نهایت، برای طرفداران شخصیت شرلوک هولمز که از طریق سینما یا ادبیات با او آشنا شده‌اند، خواندن کتاب‌های این مجموعه نیز لازم است. نشانه‌ی چهار و مردان رقصان دو کتابی هستند که با نثری جذاب نوشته شده‌اند و شخصیت‌پردازی آن‌ها نیز بسیار قوی است. هم‌چنین با مطالعه‌ آن‌ها می‌توان با شش داستان جدید و مهیج از سری داستان‌های شرلوک هولمز آشنا شد که در عین جذابیت، حجم کمی دارند و برای مطالعه در دنیای مدرن مناسب هستند که همه چیز بسیار تند پیش می‌رود و زمان در حال از دست رفتن است.

سِر آرتور ایگناتیوس کانن دویل نویسنده‌ی انگلیسی و زاده‌ی سال ۱۸۹۵ است. او خالق داستان‌های کارآگاهی با قهرمانی به نام شرلوک هولمز است. او از معدود نویسندگانی است که در سراسر جهان داستان‌هایش را خوانده‌اند و گاه حتی شخصیت داستان‌هایش را از خود او بیشتر می‌شناسند. کانن دویل یک بار شخصیت شرلوک هولمز را در داستانی کُشت تا به گفته‌ی خودش رمان‌ها و داستان‌های دیگری نیز بنویسد؛ اما وقتی با اعتراض گسترده‌ی مخاطبان خود مواجه شد، به ناچار، او را نجات داد و دوباره زنده کرد تا به داستان‌ها بازگردد. او در حدود ۵۶ داستان بلند و کوتاه درمورد شخصیت هولمز نوشته است که  بسیاری از آن‌ها به فیلم و سریال نیز تبدیل شده‌اند.

اگر به دنبال کتاب های بیشتری هستید که بر اساس داستان های جذاب آنها سریال های مشهوری ساخته شده است چه در ایران و چه در جهان مقالات زیر را از دست ندهید:

کتاب بیست زخم کاری نوشته‌ی محمود حسینی‌زاد 
سریال سرگذشت ندیمه از روی کتابی با همین نام به نویسندگی مارگارت اتوود
کتاب چیزهای تیز نوشته‌ی گیلیان فیلین