«ما مردم عین دسته‌ی گلیم. لااقل بخش اول این عبارت دو قسمتی را مطمئنم. رفتار ما، واکنش‌های ما، اطوار ما، برخوردهای ما … یکی از یکی بهتر. ما مردمانی زیبا، جادار، مطمئن هستیم که اعتماد به نفسمان یک جاهایی از آسمان را انشقاق داده است.
حال من در این کتاب سعی کرده‌ام به زبانی که به هیچ جای هیچ کس مان برنخورد، رفتارهای اجتماعی و فراگیرمان را که تبعاتش صاف می‌رود توی … توی چشم خودمان مرور کنیم. اگر از دسته گل بودن خود، اطرافیان، فامیل، دوست، راننده‌ی خطی دور میدان یا سوپر مارکت محله‌تان به تنگ آمده‌اید (یا به هر چیز دیگر آمده اید) این کتاب را بخوانید.»[1]
شاید با همین توصیف مختصر اما در عین حال جامع نویسنده، حساب کار دست‌تان بیاید که با چه کتابی رو به رو هستید.
کتاب "چه قدر خوبیم ما"، یکی از چندین اثر ارزنده‌ی "ابراهیم رها" طنزنویس و نویسنده‌ی معاصر است که در توصیف آن می‌توان گفت با بیانی شیرین، دل نشین و طنازانه به نقد و واکاوی ایرادات رفتاری و فرهنگی مردمان جامعه‌ی ما می‌پردازد. کتابی که در عین اختصار و اجمال، به هدف اصلی خود دست یافته و به بهترین نحو ممکن توانسته است به مباحث عمیق و تاثیرگذاری به مانند فضای مجازی، اقتصاد، فرهنگ رفتاری و خودشناسی، فرهنگ رانندگی، فرهنگ کتاب و کتابخوانی، و معضلات اجتماعی همچون دروغ، تمسخر، ریا و ... بپردازد.
شاید بتوان گفت که مقصود اصلی نویسنده در نگارش کتاب "چه قدر خوبیم ما" این بوده است که علاوه بر بررسی مشکلات و چالش‌های روزمره‌ی مردم ایران بتواند با تکیه بر بیانی طنزآمیز و به کارگیری لطایف زبانی از تلخی و دافعه‌ی این اثر بکاهد و به علاوه بتواند راحت‌تر و بی پرواتر، سخن از موضوعاتی به میان آورد که به چالش کشیدن آن‌ها در حالت عادی ناخوشایند و سخت به نظر می‌رسد.
از دیگر خصایص شایان توجه در مورد این اثر می‌توان به اختصار مطالب و محتوای آن اشاره کرد. نویسنده موضوعات و مسائل مهم جامعه را در نهایت ظرافت و مهارت به چالش کشیده است و از هرگونه زیاده نویسی پرهیز کرده و در عوض به جای قلمبه نویسی، با ذکر مثال‌هایی ملموس و شیرین به گیرایی هر چه بیشتر متن اثر افزوده است؛ اثری مختصر اما مفید، دل نشین و تامل برانگیز.
شاید همین اختصار و کوتاهی هم باعث شده است که در میان موضوعات و عناوین مورد بحث در کتاب وابستگی یا پیوستگی خاصی وجود نداشته باشد و مشکلات و مسائلِ حائز اهمیت، صرفاً با یک نگاه جامع و کلی مورد کاوش و بررسی قرار گیرد.
شاید پس از خواندن این کتاب، خواننده در مورد آن به این باور برسد که تنها جنبه‌ی منفی فرهنگ ایرانیان و خصایص آن‌ها در نظر گرفته شده است اما نویسنده چرایی نگاشتن منفی‌وار در مورد چنین موضوعاتی را این گونه بیان می‌کند:
«ما یکی از ایراداتی که داریم این است که خیلی زیادی از خودمان تعریف می‌کنیم. آن قدر که معایب‌مان را نمی‌بینیم و این ندیدن عیوب باعث شده کم کم به این باور برسیم که کاملاً و اساساً و اصولاً عیبی هم نداریم. من در این کتاب خواستم بگویم که عیب داریم، خوبشم داریم!
یعنی همان طور که در ادب و فرهنگ و هنر و هوش و ... مدعی هستیم زیادی‌اش را داریم شکر خدا در عیب هم در حد صادرات هستیم و باور بفرمایید اگر از صدور آن درآمدی حاصل شود می‌توانیم همین امروز وابستگی‌مان را به نفت کلاً قطع کنیم و با خیال راحت با درآمدِ همین مورد خاص از صادرات، کشور را مثل دسته‌ی گل بچرخانیم!»[2]
و در نهایت شاید بهترین توصیف و توضیح ممکن در مورد این اثر و محتویات آن همانی باشد که خود نویسنده درباره‌ی آن گفته است:
«کتاب "چقدر خوبیم ما" کتابی در حوزه‌ی طنز است. هست و نیست! یعنی زبانش طنز است، لحن طنز است، نگاه طنز است، اما سعی کرده‌ام شوخی شوخی حرف های جدی بزنم. این‌ها به گمانم جدی‌ترین حرف‌هایی است که طی تمام این سال‌ها که دستی به قلم دارم و چندین جلد کتاب از من چاپ شده و در چندین و چند نشریه قلم زده‌ام، روی کاغذ آورده‌ام.»[3]
1- چه قدر خوبیم ما: جامعه شناسی طنز، ابراهیم رها، انتشارات مروارید، 1398
2- همان
3- همان