ورود به آوانگارد

کت و شلواری درون یک محفظه‌ی شیشه

مروری بر کتاب «شبح ویرانی‌ها» نوشته‌ی «خوان گابريل واسكز»

نسرین ریاحی‌پور
شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳

خوان گابريل واسكز، نويسنده، روزنامه‌نگار و مترجم كلمبيايى در سال ١٩٧٣ به دنيا آمد. در حال حاضر او به عنوان يكى از مهم‌ترين نويسندگان آمريكاى لاتين شناخته شده‌است و هفت رمان، دو داستان بلند، هزاران صفحه نقد سياسى و جوایز گوناگونی در کارنامه‌ی خود دارد. رمان‌هاى واسکز به ٢٨ زبان ترجمه شده‌است. 

خوان گابريل واسكز از سن كم نويسندگى را شروع كرد و اولين داستانش در هشت سالگى در مجله‌ى مدرسه منتشر شد. او از سال‌هاى نوجوانى شیفته‌ی آثار گابريل گارسيا ماركز، ماريو بارگاس يوسا و كارلوس فوئنتس بود؛ به همین دلیل رد پای یوسا در کتاب «شبح ویرانی‌ها»ی او به وضوح  به چشم می‌خورد. کتابی که از پس روایت ماجرای دو ترور در دو بازه‌ی زمانی متفاوت به بن‌بستی اجتماعی می‌پردازد که جامعه‌‌ای را درگیر ویرانی فکری کرده است. او در حقیقت به تاثیر اجتماعی رویدادهای سیاسی می‌پردازد و شرح می‌دهد که چگونه افرادی که در زیر سلطه‌ی یک نظام سیاسی ناکارآمد و آشفته زندگی می‌کنند قادر نخواهند بود به آرامش، خوشبختی و ثبات دست پیدا کنند. 

شبح ويرانى‌ها رمانی تاريخى‌ست و با دستگيرى كارلوس كابالو آغاز مى‌شود، مردى شبح‌وار كه هنگام شكستن محفظه‌ى شيشه‌اى كت و شلوار جورج اليسر گايتان، رهبر جنبش آزادى كلمبيا، در موزه‌ای گرفتار مى‌شود. گایتان این لباس را زمانی که ترور شد، به تن داشته است.  او رهبر جنبش سوسياليستى كشور، نامزد انتخابات رياست جمهورى پيش رو و یک سیاستمدار کاریزماتیک بود كه مردم فقير و طبقه‌ى كارگر عاشقش بودند و همواره توسط محافظه‌كاران مورد انتقاد قرار می‌گرفت به ويژه كسانى كه از دولت فاشيستى فرانسيسكو فرانكو در اسپانيا و كليساى كاتوليك حمايت مى‌كردند.

باوجود  شواهد و مداركی كه نشان می‌دهد دیگران ممكن است در طرح قتل او نقش داشته باشند، در یك روز روشن یك جوان هوادار نازی‌ها به گایتان شلیک کرد.  البته، گایتان کمی بعد بر اثر زخم‌های خود درگذشت و مرگ او به شورش گسترده‌ای انجامید که باعث کشته شدن پنج هزار نفر در 10 ساعت شد و این روند در طول یک دهه جنگی داخلی را بین احزاب لیبرال و محافظه‌کار رقم زد که جان دویست هزار نفر را گرفت.

نویسنده در سراسر کتاب شبح ویرانی‌ها در گفتگویی با خود شواهد و مدارک این ترور را بررسی می‌کند. او توسط دوستی به کاربالو معرفی می‌شود. کاربالو تمام سال‌های زندگی بزرگسالی خود را صرف کشف چگونگی به قتل رسیدن گایتان و ژنرال رافائل اوریب اوریبه ، دیگر سیاستمدار محبوب و تأثیرگذار سوسیالیست کلمبیا، کرده‌است که گفته می‌شود در سال 1914 توسط دو صنعتگر در بوگوتا کشته شد. کاربالو با جدیت تحقیقات واسکوز جوان را دنبال می‌کند تا او را برای نوشتن کتابی درباره‌ی تحقیقات یاری و بین این جنایت و ترور گایتان پیوند برقرار کند.

کتاب گرچه انباشته از داده‌هایی جدی‌ست که از تحقیق درباره‌ی ماجرایی تاریخی- سیاسی به دست آمده است؛ اما روایت این ماجرای حقیقی تلاشی‌ست تا نشان دهد که چگونه خشونت از گذشته به آینده راه می‌یابد و زندگی‌های بسیاری را قربانی تاریکی می‌کند. خاطرات زخم خورده جامعه‌ی انسانی از خشونت و دروغ، در فضای سیاسی مسموم هرگز التیام نمی‌یابد. کلمبیایی که واسکز ترسیم کرده، گویی همیشه به یاد کشتارهایی که شاهد آن بوده، خون‌آلود است. مخاطب ناخودآگاه احساس می‌کند، چطور به شکلی شخصی به تاریخ کشور خود وابسته است و تاریخ کشورش چطور بخشی از وجود او را می‌سازد.