اگر تاریخ ادبیات زنانه را کتابی نانوشته بدانیم، آلبا د سسپدس یکی از نویسندگانی بود که جسورانه دست به قلم برد و از پیدا و پنهان جهان زنان نوشت؛ از آرزوها، خواسته‌ها و نیز اندوه و عصیانی که در قلب و ذهن زنان موج می‌زد و به مدد ذوق و ژرف‌نگری و توان نویسندگی او به قامت کلمه درآمد تا تصویری تازه از مطالبات زنان در دوره‌ی پس از جنگ جهانی دوم ارائه دهد.
آلبا (متولد ۱۱ مارس ۱۹۱۱ در ایتالیا و متوفی به سال ۱۹۹۷ در پاریس) حاصل ازدواج زنی ایتالیایی و مردی کوبایی بود. پدرش دکتر کارلوس مانوئل د سسپدس ای کوسادا، نخستین سفیر کوبا در ایتالیا بود. خانواده‌ی پدری آلبا، سابقه‌ای طولانی در مبارزه بر ضد استعمار داشتند، پدربزرگش نیز شخصیتی مبارز و کلیدی در جریان استقلال‌طلبی کوبا و اولین ٰرئیس جمهور این کشور بود و بدیهی است که چنین پیشینه‌ای در کنار جایگاه شغلی پدر و همسرش به‌عنوان یک دیپلمات و همراهی آن‌ها در سفرهای مختلف، جهان‌بینی وسیعی به او داد و موجب شد که خود نیز به چهره‌ای شاخص در میان اهالی ادبیات ایتالیا تبدیل شود، پرورش و تربیت در خانواده‌ای دوزبانه نیز به نگرش وی عمق و وسعت بیشتری بخشید و به او فرصت داد که کاوش ژرف‌تری در رویدادهای عصر خود و بازتاب آن‌ها در آثارش داشته باشد.
این نویسنده تا پیش از انتشار داستانی که منجر به شهرت و اعتبار جهانی او شد، به نوشتن نمایشنامه و داستان کوتاه مشغول بود و در سال ۱۹۳۸ بود که با انتشار رمان هیچ یک از آن‌ها باز نمی‌گردد توان خود به‌عنوان نویسنده‌ای قدر و شایان توجه را به نمایش گذاشت و از چیزهایی نوشت که پیش از آن، کمتر کسی به سراغ آن‌ها رفته بود؛ از مطالبات زنانه. انتشار این اثر و نیز مجموعه داستان کوتاه درخت تلخ، ضمن جلب توجه جهانی به این نویسنده، او را با نظام فاشیستی ایتالیا درانداخت و علاوه بر تحمل زندان و بازجویی و تحمیل سانسور بر آثارش درنهایت به ترک ایتالیا وادار کرد. او پس از پایان جنگ دوباره به کشورش برگشت و فصل تازه‌ای از نگارش و خلق آثارش را آغاز کرد.
مضمون عمده‌ی آثار او در این زمان حول محور دغدغه‌های زنان و بازنمایی آن‌ها در ایتالیای پس از جنگ است. داستان‌های وی به‌خوبی گرایش‌های فمینیستی او و تلاشش برای نشان دادن چهره‌ای واقعی و بی‌پرده از زنانی را که به دنبال برخورداری از فضایی شخصی و احیای هویت فردی و رهایی از بعضی قید و بندهای سنتی هستند نمایندگی می‌کند. این نویسنده در ایران بیشتر با رمان دفترچه‌ی ممنوع شناخته شده است، رمانی که بعدها منشأ اقتباس نمایشنامه‌ای به قلم خودش شد. این نویسنده به‌غیراز شعر و داستان در دنیای فیلمنامه‌نویسی هم دستی بر آتش داشت و در سال ۱۹۵۵ فیلمنامه‌ی فیلم «رفیقه‌ها» به کارگردانی مایکل آنجلو آنتونیونی را که بر اساس رمانی از چزاره پاوزه ساخته شده بود نوشت. علاوه‌براین، یک سال پیش از آن، اولین رمان آلبا یعنی هیچ یک از آن‌ها باز نمی‌گردد نیز دستمایه‌ی اقتباسی سینمایی به کارگردانی آلساندرو بلاسِتی براساس فیلمنامه‌ای به‌قلم د سسپدس شد.[1]
این نویسنده‌ی پرکار و مبارز را به‌‌حق باید مهم‌ترین چهره‌ی ادبی ایتالیا در قرن بیستم دانست، زنی که الگویی برای دیگر نویسندگان زن نسل‌های بعد ازجمله النا فرانته بود و مطالعه‌ی آثارش به درک روند شکل‌گیری مبارزات فمنیستی و برابرطلبی زنان در حقوق و امتیازات فردی و اجتماعی کمک شایانی می‌کند. این نویسنده سال‌های پایانی عمرش را صرف نگارش کتابی کرد که درواقع زندگی‌نامه‌ی داستانی خودش بود و نامش را پس از ملاقاتی با فیدل کاسترو، رهبر انقلابی کوبا و تحت‌تأثیر اراده و منش او به «با عشقی بزرگ» تغییر داد. این کتاب با مرگ نویسنده ناتمام ماند اما مطالعه‌ی آن دریچه‌ای خواهد بود به زندگی او و بخشی از تاریخ مبارزات زنان در قرن بیستم.
معرفی مهم‌ترین آثار ترجمه‌شده‌ی آلبا د سسپدس
کتاب دفترچه‌ی ممنوع | نشر علمی و فرهنگی | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
این کتاب، داستان زنی است به نام والریا که با همسر و فرزندانش زندگی می‌کند. داستان در قالب یادداشت‌های روزانه‌ی این زن در دفتر یادداشتش روایت می‌شود. دفتر یادداشتی که او مخفیانه خریداری کرده و سعی می‌کند تا در خلوتی منحصر به خود و در فضایی کاملاً شخصی در آن بنویسد. اما یافتن همین خلوت و فرصت محل خلق چالش‌هایی است که خواننده را به فکر فرو می‌برد. والریا زنی است خسته از ملال روزمره و یکنواختی کارهای خانگی، نمادی از زنانی که در فضای ایتالیای پس از جنگ جهانی دوم به دنبال فضایی اختصاصی و حریمی ویژه‌ی خود برای تفکر و ابراز وجود و ایجاد تغییرند، تغییری که از خانه آغاز می‌شود و به‌مرور به جامعه می‌رسد. در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
«... در عین حال باید اعتراف کنم از وقتی که صاحب این دفترچه شده‌ام، دیگر یک لحظه آرامش ندارم. قبل از این، هر وقت بچه‌هایم از خانه بیرون می‌رفتند، تا وقتی برگردند، دلم به شور می‌افتاد. اما حالا برعکس، آرزو می‌کنم که دیرتر برگردند تا من کمی تنها بمانم و چند خطی بنویسم.»
کتاب عروسک فرنگی | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
داستان درباره‌ی مرد میان‌سالی به نام جولیو بروجینی، یک مشاور حقوقی ثروتمند است که روزی در برگشت از کار، وارد کافه‌ای می‌شود و دختری کم‌سن‌وسال توجهش را جلب می‌کند. جولیو که اهل خوشگذرانی و تاحدودی زنباره است، دختر را تعقیب می‌کند و می‌کوشد راهی به خانه‌اش بیاید، کوششی برای شروع رابطه‌ای عاشقانه که باوجود به تصویر کشیدن آدم‌هایی معمولی در زندگی معمولی، روندی غیرقابل‌پیش‌بینی دارد و با پایان بهت‌آورش، در ذهن خواننده می‌ماند. بر اساس این رمان، فیلمی به همین نام در سال ۱۳۸۵، به کارگردانی فرهاد صبا و نقش‌آفرینی زنده‌یاد خسرو شکیبایی نیز ساخته شد. نسخه‌ی صوتی این کتاب با صدای میلاد فتوحی در دسترس علاقه‌مندان است.
کتاب عذاب وجدان | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
این کتاب داستان دو زن به نام‌های ایزابلا و فرانچسکا است که از کودکی باهم رفاقت داشته‌اند وحالا پس از سال‌ها دوری و درگیر شدن در مسئولیت‌های زندگی زناشویی برای هم نامه می‌نویسند. داستان در قالب نامه‌های این دو پیش می‌رود، نامه‌هایی که حاکی از عذاب وجدان فرانچسکا از خیانت به همسرش و اعتراف به آن نزد ایزابلا است، داستانی به‌ظاهر تکراری که با قدرت قلم و داستان‌پردازی شگرف نویسنده مهیج‌تر می‌شود و حقایقی را از این دو زن افشا می‌کند که خواننده را در انتهای داستان مبهوت می‌کند. این کتاب در نسخه‌ی صوتی نیز منتشر و در اختیار علاقه‌مندان است.
$$_product_summary: 5479$$
کتاب یک دسته گل بنفشه | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
داستان کوتاه مثل پنجره‌ای کوچک از خانه‌ای بزرگ است، روزنه‌ای اندک برای دیدن بخش‌های محدودی از یک کل. د سسپدس در این کتاب مجموعه‌ای از ۲۱ داستان را گرد هم آورده که هر کدام روای بخش اندکی از روزگار مردم معمولی‌اند، روزگاری که با عشق، نفرت، سرخوردگی‌ها و کامروایی‌ها عجین شده و با قلم توانای نویسنده در قالب داستان روایت شده‌اند، روایت‌هایی که مثل خود زندگی گاه تلخ و سیاهند و گاه شیرین و دوست‌داشتنی. نسخه‌ی صوتی این کتاب نیز موجود و در اپ‌های کتاب‌خوان شنیدنی است.
کتاب تازه‌عروس | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
عشق، موضوعی است هم‌قدمت عمر بشر که قصه‌اش به قول حضرت حافظ همواره نامکرر و شنیدنی است، قصه‌ای که مرز زمان و مکان عبور می‌کند و زبان مشترک ابنای بشر است. د سسپدس در کتاب تازه‌عروس ۱۲ داستان کوتاه از عشق و روابط زناشویی و چالش‌های ارتباط عاطفی به قلم آورده که برای دوستداران داستان‌های کوتاه خواندنی است، داستان‌هایی پر از حس‌وحال زنانه که با هوشمندی و دقت و عمق نظر نویسنده ساخته و پرداخته شده‌اند. گوش سپردن به نسخه‌ی صوتی این اثر نیز خالی از لطف و اثر نخواهد بود.
کتاب با عشقی بزرگ | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
این کتاب آخرین اثر نویسنده است که با مرگ او ناتمام ماند. د سسپدس در این کتاب و در قالب داستان، زندگی خودش را از کودکی تا آخرین روزهای حیات روایت می‌کند، روزهایی که همراه پدر دیپلماتش به سفرهای متعدد می‌‌رفت و در میان دو فرهنگ آمریکای لاتین و اروپا رشد و نمو می‌کرد. مطالعه‌ی این کتاب یا گوش سپردن به نسخه‌ی صوتی آن به کسانی که خواهان آشنایی بیشتر با این نویسنده‌اند، پیشنهاد می‌شود.
کتاب درخت تلخ | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
د سسپدس بار دیگر در مجموعه داستانی متشکل از ۱۱ داستان کوتاه، نوع نگاهش به زندگی و عواطف آدمی را به تصویر می‌‌کشد، او این بار هم سراغ آدم‌های معمولی رفته و روایت‌هایی را از زندگی‌شان بیرون کشیده که زیر غبار روزمرگی مدفون شده‌اند و حالا به لطف قلم او فرصت دیده و خوانده شدن یافته‌اند. یکی از داستان‌های این کتاب با عنوان «آشنایی با شعر» روایتی است از تجربه‌ی شخصی نویسنده از مواجهه با شعر و سرودن آن که لطف خواندن این کتاب را برای طرفداران آثارش دوچندان کرده است. این کتاب نیز به‌صورت صوتی منتشر و آماده‌ی شنیده شدن است.
کتاب هیچ یک از آن‌ها باز نمی‌گردد | نشر ققنوس | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
در میانه‌ی دوران پرالتهاب جنگ‌های داخلی اسپانیا و شروع جنگ جهانی دوم، دخترانی جوان در مدرسه‌ای شبانه‌روزی واقع در رم مشغول تحصیل‌اند و نگرانی‌هایی از آینده و سرنوشت خود دارند؛ آینده‌ای که در سایه‌ی جنگ و ناآرامی‌های سیاسی وطنشان، اسپانیا، در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. این کتاب که نخستین اثر نویسنده و موجب شهرت و ورود جدی‌تر او به دنیای نویسندگی شد، فرصتی است برای آشنایی بیشتر با عواطف و احساسات زنانه در خلال جنگ و تنش‌های سیاسی؛ عواطفی که معمولاً در لابه‌لای صفحات تاریخ گم می‌شوند و این‌بار به یاری توان نویسندگی و نفوذ قلم نویسنده مجال بروز یافته‌اند. خواندن یا گوش سپردن به نسخه‌ی صوتی این اثر برای علاقه‌مندان به داستان‌هایی با فضای زنانه تجربه‌ای دل‌چسب خواهد بود.
هیچ یک از آن ها باز نمی گردد
نویسنده: آلبا دسس پدس ناشر: ققنوس قطع: شمیز,رقعی نوع جلد: شمیز قیمت: ناموجودکتاب از طرف او | نشر آگه | ترجمه‌ی بهمن فرزانه
دو زن که ازقضا باهم رابطه‌ی مادر و فرزندی دارند و هر یک با چالش‌هایی در زندگی زناشویی و سردی و بی‌توجهی از سوی همسرانشان مواجه‌اند، شخصیت‌های اصلی این داستان‌اند. زنانی با یک نوع سبک زندگی اما با واکنش‌های متفاوت. اثری دیگر از د سسپدس که باز هم زاویه‌ی روایت را به سمت زنان برده و از پیدا و پنهان دنیای عواطف و احساسات آن‌ها می‌گوید.
درباره‌ی بهمن فرزانه
نمی‌توان از د سسپدس گفت و نامی از مترجم زبده و سرشناس آثار او یعنی بهمن فرزانه به میان نیاورد. فرزانه باب آشنایی خواننده‌ی ایرانی با نویسندگان اسپانیایی و ایتالیایی‌زبان را باز کرد، او که بیشتر با ترجمه‌ی رمان صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز شناخته می‌شود، متولد ۱۳۱۷ در تهران از خانواده‌ای با اصل و نسب قاجاری است. او پس از پایان تحصیلات مقدماتی برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی معماری به ایتالیا رفت اما پس از مدتی، علاقه‌ی اصلی خود را در ادبیات و به‌ویژه ترجمه یافت. وی در طول سال‌های طولانی زندگی و اقامتش در اروپا، به زبان‌های ایتالیایی، انگلیسی و اسپانیایی و فرانسوی مسلط شد و نخستین ترجمه‌اش را با اثری از تنسی ویلیامز، نمایشنامه‌نویس آمریکایی آغاز کرد، ترجمه‌ای که سبب آشنایی و نامه‌نگاری با ویلیامز نیز شد. با اینکه دوران اوج فعالیت حرفه‌ای فرزانه همزمان با تغییرات و فراز‌ونشیب‌های سیاسی ایران بود، اما او همواره از سیاست فاصله گرفت و عمده‌ی تمرکز خود را بر یافتن آثار ارزشمند و ترجمه‌ی آن‌ها به زبان فارسی کرد. علاوه بر بیشتر آثار مهم آلبا د سسپدس که در این مطلب به آن‌ها اشاره شد کتاب‌های دیگری ازجمله عشق سال‌های وبا و چشمان آبی سگ نوشته‌ی مارکز و نیز عاشق مترسک و رقص گردنبند از گراتزیا دِلِدّا و چند اثر دیگر از واسکو پراتولینی و اینیاتسو سیلونه را در کارنامه‌ی هنری‌ش او دارد. فرزانه علاوه‌بر کاوش و تلاش در دنیای ترجمه دستی هم در عالم نویسندگی داشت و دو رمان چرک‌نویس و سرباز دل و نیز دو مجموعه داستان به نام‌های سوزن‌های گمشده و از چاله به چاه را از خود به یادگار گذاشت. این مترجم و نویسنده‌ی توانمند سرانجام در ۱۷ بهمن ۱۳۹۲ و زمانی کوتاه پس از بازگشت به وطن بر اثر بیماری دیابت از دنیا رفت و در قطعه‌ی نامداران بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
[1]- صفحه‌ی آی‌ام‌دی‌بی نویسنده