نولان نیمی از هالیوود را به خدمت گرفته است تا زندگی اوپنهایمر را روی پرده ببرد

زمان بیان داستان جی رابرت اوپنهایمر[1] فرا رسیده است و چه کسی می‌تواند بهتر از کریستوفر نولان[2] _یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان جهان_ آن را روایت کند؟ این فیلم براساس کتاب بیوگرافی پرومتئوس آمریکایی برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر، زندگی درخشان و پیچیده‌ی فیزیک‌دان نظری مشهور، جی رابرت اوپنهایمر، را دنبال می‌کند که به‌عنوان «پدر بمب اتم» نیز شناخته می‌شود. او یکی از مهره‌های کلیدی پروژه‌ی منهتن در طول جنگ جهانی دوم بود، اما فیلم نولان با نگاهی عمیق‌تر به زندگی او می‌پردازد؛ فراتر از اختراع او که جهان را برای همیشه تغییر داد و پیوندهای او با حزب کمونیست و وفاداری‌اش در طول جریان وحشت سرخ.[3]

نولان نیمی از هالیوود را به خدمت گرفته است تا زندگی اوپنهایمر را روی پرده ببرد. کیلیان مورفی[4] بازیگر محبوب سریال پیکی‌ بلایندرز[5] نقش اوپنهایمر را در کنار بازیگرانی چون مت دیمون[6]، فلورانس پیو[7]، رابرت داونی جونیور[8]، جک کواید[9]، رامی ملک[10]، امیلی بلانت[11] و غیره بازی خواهد کرد. این فیلم یکی از مورد انتظارترین آثار امسال است که در تاریخ 21 جولای 2023 اکران خواهد شد. پیش از آنکه اوپنهایمر اکران شود، چند مطالعه‌ی غیرداستانی مهم وجود دارد تا تصویری بزرگتر از اوپنهایمر، دیگر مهره‌های کلیدی، پیچیدگی‌های پیرامون بمب اتم و میراث فاجعه‌بار و ویرانگر آن به دست آورید.

1. پرومتئوس آمریکایی، اثر کای برد و مارتین جی شروین

فهرست را با اساسی‌ترین الهام‌بخشِ فیلمِ کریستوفر نولان شروع می‌کنیم. پرومتئوس آمریکایی[12] زندگی خارق‌العاده و گاه بسیار تاریک جی رابرت اوپنهایمر را بررسی می‌کند. کای برد[13] و مارتین جی شروین[14] بینش‌هایی درباره‌ی دوران کودکی او ارائه می‌‌دهند و به بازگویی دقیق مسابقه‌ی تسلیحات هسته‌ای و وابستگی احتمالی او به حزب کمونیست می‌پردازند.

این بیوگرافی جذاب سرشار از داستان‌های اخلاقی و شایعات آبدار است و وقتی به فصلی برسید که تجربیات عجیب و انزواطلبانه‌ی اوپنهایمرِ کهن‌سال را در جزیره‌‌ی کوچکی در دریای کارائیب توصیف می‌کند، نمی‌توانید کتاب را زمین بگذارید.

2. ویرانی جی رابرت اوپنهایمر، اثر پریسیلا جی. مک میلان

اثر بعدی ویرانی جی رابرت اوپنهایمر[15] است. در 12 آوریل 1954، مردم از شنیدن اینکه مشهورترین دانشمند آمریکا به خیانت متهم شده است، شوکه شدند. تلاش‌های اصلی اوپنهایمر در ساخت بمب اتم و مقاومت او در برابر بمب هیدروژنی، خصومت‌‌های بسیاری را برای او به همراه داشت که یکی از چهره‌هایش ادوارد تلر[16] مدافع سرسخت بمب هیدروژنی بود. تلر هرکسی را که ضد بمب‌های هیدروژنی صحبت می‌کرد، خائن می‌دانست و به همراه متحدانش اوپنهایمر را تعقیب می‌کرد.

پریسیلا جی. مک میلان[17] داستان ناگفته‌ی محاکمه‌ی اوپنهایمر را روایت می‌کند که بخش عمده‌ی آن مخفیانه انجام شده است. او از سازمان تنظیم مقررات اتمی _که در شکل‌گیری آن دخیل بود_ بیرون انداخته شد و سرانجام بدنام و با اتهام خیانت آلوده شد.

3. ژنرال و نابغه اثر جیمز کونتکا

کتاب ژنرال و نابغه[18] نوشته‌ی جیمز کونتکا[19] روایت می‌کند که چگونه دو مرد در تابستان 1945 به طرز دور از تصوری با هم متحد شدند تا بمب اتم بسازند و نازی‌ها را شکست دهند. لزلی گرووز[20]، مهندس ارتش، به رهبری پروژه‌ی منهتن منصوب شد و بزرگترین فیزیک‌دان نظری کشور، جی رابرت اوپنهایمر، را به خدمت گرفت.

ژنرال و دانشمند به مدت سه سال با هم همکاری نزدیک داشتند. آن‌ها تیمی از بهترین فیزیک‌دانان و مهندسان جهان را بر فراز آزمایشگاهی دورافتاده در بالای کوه هدایت کردند که همگی وقف شکست دادن آلمان نازی در رقابتِ کسبِ قدرتِ هسته‌ای شده بودند.

در قلب داستان موفقیت پروژه‌ی منهتن، رابطه‌ی قابل توجهی بین گرووز و اوپنهایمر شکل گرفت. نولان مت دیمون را برای بازی در نقش گرووز انتخاب کرده است که بدون شک این شخصیت و دوستی او با اوپنهایمر را زنده خواهد کرد.

4. نابغه اثر جیمز گلیک

جیمز گلیک[21] در نابغه[22] بیوگرافی ارزشمند ریچارد فاینمنِ[23] فیزیک‌دان را دنبال می‌کند. او حتی پیش از آنکه دکترای خود را تمام کند، به پروژه‌ی منهتن دعوت شد و مستقیماً زیر نظر جی رابرت اوپنهایمر کار کرد. او با درخشان‌ترین ایده‌های مردم، اولین سلاح هسته‌ای را طراحی و تولید کرد.

با این حال، این تنها شروع کار این مرد جوان بود. با خواندن این کتاب کشف می‌کنید که چگونه فاینمن بر موانع، انحرافات و خطاها غلبه کرد و به یکی از بزرگترین دانشمندان قرن بیستم تبدیل شد. در اوپنهایمر، نقش فاینمن را جک کواید، ستاره‌ی آمریکایی پسران[24] آمازون پرایم بازی می‌کند. درباره‌ی نقش فوق‌العاده بزرگِ فاینمن در پروژه‌ی منهتن قبل از نمایش آن در سینما اطلاعات کسب کنید.

5. ساخت بمب اتم اثر ریچارد رودز

بمب اتم مسیر تاریخ بشر را برای همیشه تغییر داد. منشا آن به قرن نوزدهم برمی‌گردد یعنی زمانی که شکافت هسته‌ای برای اولین بار کشف شد؛ پدیده‌ای که بحث در مورد آن تا امروز ادامه دارد. رقابت آمریکا با قدرت‌های محور باعث شروع پروژه‌ی منهتن و تقلا برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای شد که تأثیر آن با بمباران غم‌انگیز و ویرانی پایدار هیروشیما و ناکازاکی احساس شد.

این گزارش تاریخی قانع‌کننده، فیزیک‌دانان، سیاستمداران و روانشناسانی که در ساخت بمب نقش داشتند از جمله اوپنهایمر را مورد توجه قرار می‌دهد. ساخت بمب اتمی[25] نوشته‌ی ریچارد رودز[26] مانند یک رمان دارای تعلیق خوانده می‌شود که هر صفحه از آن یک درس تأمل‌برانگیز و هیجان‌انگیز در تاریخ است.

6. انولا گی اثر گوردون توماس و مکس مورگان-ویتس

روزنامه‌نگار تحقیقی گوردون توماس[27] و هم‌قلمِ او، مکس مورگان ویتس[28]، مأموریت سرنوشت‌ساز انولا گی[29] (هواپیمایی که روی هیروشیما بمب اتم انداخت) را شرح می‌دهند. شروع این اثر میخکوب‌کننده با پروژه‌ی منهتن و ساخت بمب هسته‌ای، پوشش کاملی از عصر اتمی ارائه می‌کند.

این کتاب همچنین به آموزش دقیق خدمه‌ی انولا گی و مشکلاتی می‌پردازند که خلبان پل تیبتس[30] با آن‌ها مواجه می‌شود. طی مصاحبه با خدمه‌ی بازمانده و تحقیقات گسترده مشخص می‌شود که از انجام هیچ کاری برای حل مشکل دریغ نشده است. با این کتاب میراث پروژه‌ی منهتن و تأثیرات آن بر تلاش‌های جنگی را کشف کنید.

7. ارتش حرامزاده اثر سام کین

کتاب بعدی ارتش حرامزاده[31] اثر سام کین[32] است. در فرایند ساخت بمب اتم، رهبران پروژه‌ی منهتن زمانی که فهمیدند آلمان نازی آن‌ها را در تحقیقات تسلیحات هسته‌ای تحت‌الشعاع قرار داده است، شوکه شدند و متفقین در این راستا تیمی مرکب از دانشمندان و جاسوسان تشکیل دادند تا هیتلر را از موفقیت باز دارند. این گروه که «مأموریت آلسوس»[33] نام داشت، شامل مو برگ[34] (جاسوس و بازیکن حرفه‌ای بیسبال)، جوزف پی کندی[35] (برادر بزرگتر ماجراجوی جی اف کی[36]، زوج قدرتمند برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ایرن)[37]، فردریک ژولیوت کوری[38] و دیگرانی بود که به همان اندازه جالب بودند. افراد گوناگونی برای جاسوسی، خرابکاری و حتی کشتن نازی‌ها به قلمرو اکسوس فرستاده شدند؛ تلاشی که بمب اتم هیتلر را متوقف کرد. تیمِ دور از انتظارِ فیزیک‌دانان و سربازان خستگی‌ناپذیر، کار کردند تا اطمینان حاصل کنند که قدرت نابودی جهان در دستان اشتباه قرار نمی‌گیرد.

8. جاسوسان در کنگو اثر سوزان ویلیامز

در کتاب جاسوسان در کنگو[39] نوشته‌ی سوزان ویلیامز[40] داستان ناگفته‌ی یکی از پنهان‌ترین رازهای جنگ جهانی دوم را کشف کنید: رقابت آمریکا و آلمان نازی در غرب آفریقا برای یکی از عناصر ضروری بمب‌ اتم. این اکتشاف در سال 1939 آغاز شد؛ زمانی که آلبرت انیشتین به روزولت[41] (رئیس جمهور وقت) گفت که بهترین ذخایر اورانیوم جهان را می‌توان در آفریقا یافت.

تیمی از مأموران مخفی و نخبه‌های اطلاعاتی واشنگتن وظیفه‌ی حفاظت از اورانیوم در برابر دخالت آلمان را بر عهده داشتند. در این اثر داستان واقعی تیمی را کشف کنید که شجاعتشان به پروژه‌ی منهتن و بمب اتم اوپنهایمر منجر شد.

9. ترس از بمب اثر جوزف سیرینیون

از زمان پروژه‌ی منهتن، تسلیحات هسته‌ای با سرعتی تکان‌دهنده در سراسر جهان گسترش یافته است. اگرچه از سال 1945 در جنگ‌ها استفاده نشده‌اند، اما سیاستگذاران و شهروندان نگران بازگشت آن‌ها هستند. جوزف سیرینسیون[42] به روشی مختصر و آگاهانه سِیر سلاح‌های هسته‌ای را از زمان ساخت اولیه تا نگاهی خوش‌بینانه به آینده‌ی آن‌ها بررسی می‌کند. سیرینیون در ترس از بمب[43] علوم، قوانین و سیاستی‌هایی را آشکار می‌کند که کشورها را به سوی احتکار بمب‌های اتم و  افزایش احتمال حملات تروریستی هسته‌ای سوق داده‌اند. او همچنین توضیح می‌دهد که چگونه پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای جهان را برای بیش از پنجاه سال تحت کنترل نگه داشته است. این یک مطالعه‌ی آموزشی و درون‌نگر برای هر کسی است که به تاریخ و تأثیر آینده‌ی بمب اتم علاقه دارد.

منبع: اکسپلور د آرکایو

مترجم: نگار فیروزخرمی

[1]- J. Robert Oppenheimer

[2]- Christopher Nolan

[3]- Red Scare وحشت سرخ وحشت‌پراکنی درخصوص اوج‌گیری احتمالی کمونیسم یا چپ‌گرایی رادیکال است که از سوی ضد-چپگرایان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در آمریکا، وحشت سرخ اول درخصوص انقلاب کارگری (سوسیالیستی) و رادیکالیسم سیاسی بود. (منبع: ویکی‌پدیای فارسی)

[4]- Cillian Murphy

[5]- Peaky Blinders

[6]- Matt Damon

[7]- Florence Pugh

[8]- Robert Downey Jr.

[9]- Jack Quaid

[10]- Rami Malek

[11]- Emily Blunt

[12]- American Prometheus

[13]- Kai Bird

[14]- Martin J. Sherwin

[15]- The Ruin of J. Robert Oppenheimer

[16]- Edward Teller

[17]- Priscilla J. McMillan

[18]- The General and the Genius

[19]- James Kunetka

[20]- Leslie Groves

[21]- James Gleick

[22]- Genius

[23]- Richard Feynman

[24]- The Boys

[25]- The Making of the Atomic Bomb

[26]- Richard Rhodes

[27]- Gordon Thomas

[28]- Max Morgan-Witts

[29]- Enola Gay

[30]- Paul Tibbets

[31]- The Bastard Brigade

[32]- Sam Kean

[33]- Alsos Mission

[34]- Moe Berg

[35]- Joseph P. Kennedy

[36]- JFK

[37]- Iréne

[38]- Frederic Joliot Curie

[39]- Spies in the Congo

[40]- Susan Williams

[41]- President Roosevelt

[42]- Joseph Cirincione

[43]- Bomb Scare