که این قصه نیز درست آید نزد دانایان به معنا....

پس از بندی قلعه بیداد زندگی شیخ الرئیس در محبس اینک نوبت به شنیدن قصه فرزانه ای دیگر به نام «حسن بن الهيثم» دانشمند نامدار فیزیک، مخترع عدسی و اخترشناس نابغه رسیده که از او به عنوان پدر فیزیک اپتیکال یاد می‌کنند. نام آورانی چون کپلر، گالیله و دکارت از کتاب «المناظر» او بسیار تأثیر پذیرفته اند. این خردمند اولین کسی بود که ثابت کرد نور از اشیاء به چشم می تابد و قوانین شکست نور را تدوین کرد.

حسن بن الهیثم که در روزگار جهل مقدس خلفای مصر و بغداد می‌زیست با خلیفه بغداد و خلیفه فاطمی، الحاكم بامر الله، که فردی مستبد و مروج تعصبات دینی عاری از فهم بود به مخالفت برخاست تا جایی که ناگزیر از پناه بردن به دیوانه نمایی شد. و با تظاهر به جنون در انزوای پُر غوغایش کاری کرد که قصه اش را در حکایت «حاکم و دیوانه» خواهیم خواند.